Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Osobowośćspołecznaiprocesjejkształtowania
•
strukturęiorganizacjęwewnętrznągrupy,awięcprzedewszystkimnato,czy
grupaopartajestnawięziformalnejczynieformalnejorazjakimsystemem
sankcjispołecznych(pozytywnychinegatywnych)dysponujewobecjednostki,
•
stopieńidentyfikacji(utożsamianiasię)jednostkizgrupą,wktórejpełni
określonąrolęspołeczną.
Ostatnimelementemspołecznymwpływającymnakształtowanieosobowości
jednostkijestkulturowyideałosobowości.Traktowanyjestonnajczęściejjako
ideałwychowawczy,określonywzórdonaśladowania;oczywiściezmiennywcza-
sieiwprzestrzenispołecznej.JakobrazowotoprzedstawiłJ.Szczepański:,,Staro-
żytnaGrecjawytworzyławizjęczłowiekadoskonałego,wszechstronnierozwinię-
tegowzharmonizowanejdoskonałościcechfizycznych,umysłowychimoralnych.
Wiekiśredniewytworzyłyideałosobowościrycerskiej,aKościółizakonyideał
osobowościascetycznejiświątobliwej.Powstającykapitalizm,podwpływemetyki
protestanckiej,stworzyłideałosobowościprzedsiębiorcypracowitegoioszczęd-
nego,któregonajlepszymwyrazemjestnapisanyprzezBenjaminaFranklinadoku-
mentpt.»Radydlamłodegoprzedsiębiorcy«wydanyw1748r.,zawierającynastę-
pującesformułowania:»Pamiętaj,żeczastopieniądz(...)drogadobogactwa,jeżeli
gopragniesz,jesttakprostajakdroganarynek.Zależyonagłównieoddwóchsłów,
pracowitośćioszczędność;toznaczyniemarnowanieaniczasu,anipieniędzy,lecz
najlepszewykorzystanieobu.Bezpracowitościioszczędnościnicnieosiągniesz,
przyichpomocy—wszystko«.Powstającaformacjasocjalistycznatakżewytwo-
rzyłaswójideałosobowości,możenajlepiejprzedstawionywksiążceOstrowskiego
»Jakhartowałasięstal«.Widzimywięc,żeideałkulturowyosobowościzależyod
formacjispołecznej,odklasspołecznychiodróżnychśrodowisk’’[Szczepański
1970,s.128–129].
Kulturowyideałosobowościzostajezinternalizowanywokresiedojrzewania,
kiedydorastającyczłowiekzaczynasobietworzyćideałyiszukaćideałówdonaśla-
dowania.
,,Ideałkulturowyjestwięcmodelem,wedługktóregopowinienkształto-
waćswojezachowania,jestucieleśnieniempożądanychcech,wysokocenionych
wdanejgrupie’’[Szczepański1970,s.130].Wieluautorówtermin,,kulturowyideał
osobowości’’utożsamiazterminem,,wzórosobowy’’,rozumiejącpodnimbądźto
konkretnyopispostaciludzkiej,obdarzonejzespołemcechaprobowanych[Muszyń-
ski1982,s.27],bądźteż,,przedstawionywformiemodelowej(typuidealnego)
zespółcechosobowości,którystanowiukładodniesieniadlaopisuporównawczego
orazocenydziałańidyspozycjijednosteknależącychdookreślonejzbiorowości
społecznej,atakżespełniaćmafunkcjenormatywne,funkcjeregulowaniazachowań
ludziwtejzbiorowości’’[Jasińska,Siemieńska1978,s.8].
Akcentnaregulacyjnycharakterwzorówosobowych,któresąbardziejkonkretne
odideałówosobowościowych,bardziejzorientowanenarealizacjętzw.wartości
dniacodziennegoorazwystępująniekiedypodpostaciąwzorównegatywnych,kładł
wielkipolskisocjologS.Ossowski.Pisałon,żekażdatrwałazbiorowośćnarzuca
swymczłonkomwzoryreakcjimięśniowych,uczuciowychiumysłowychnanaj-
