Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Osobowośćspołecznaiprocesjejkształtowania
Wtejogólnejcharakterystycespołecznychelementówosobowościspołecznej
człowiekawyróżniasięwięcdwiepodstawowegrupytychelementów.Pierwsza
znichtokulturowyideałosobowościirolespołeczne,któretraktowaćmożnajako
elementy,,zewnętrzne’’wobecjednostki,,,nałożone’’niejakonazespółelementów
biologicznychipsychicznych.Drugągrupęstanowiąjaźńsubiektywnaijaźńod-
zwierciedlona,którechoćrównieżmająspołeczny,,rodowód’’,tojednakodnoszą
siędowzględnieautonomicznych,wewnętrznychregulatorówcałegozłożonego
procesurealizacjikulturowegoideałuosobowościiróżnorodnychrólspołecznych.
Niewątpliwiesłusznejestprzytymstwierdzenie,że:,,pełnaznajomośćludziwy-
magapoznaniatakżeichwyobrażeńosobiesamychiichwyobrażeńotym,jak
otoczenienanichreaguje.Sątoelementybardzotrudnedościsłegoujęciaiwy-
magajądośćskomplikowanychtechnikprojekcyjnych,tzn.badańprzypomocy
sytuacji,wktórychujawniasięjaźńsubiektywnaorazsytuacjiujawniającychjaźń
odzwierciedloną.Potocznewyczucieipotocznaobserwacjabywajączęstobardzo
zawodne,stądteżdośćczęsterozczarowaniawobecnieprzewidywalnychzachowań
ludzi,októrychsądziliśmy,żeichdobrzeznamy’’[Szczepański1970,s.138].
Ukształtowanaosobowośćczłowiekaoznaczaprzedewszystkimzdolnośćdo
prezentowaniawłasnejtożsamości,naktórąskładająsię:systemwartości,postaw,
motywacji,aspiracji.Tazdolnośćdowyrażaniaswejtożsamościidzieprzytym
wparzezezdolnościądosamoregulacji.Względnastałośćnaszejosobowości,
azarazemzdolnośćdoelastycznegoreagowanianawpływyotaczającejrzeczywisto-
ścipowodują,żeczęstomówimy,żechoćstanowionazpewnościąorganizację,to
organizacjęszczególnegorodzaju.Worganizacjitejstrukturabiologiczna,psychicz-
naoraznabytepostawy,aspiracje,dążeniazintegrowanesąwjedendynamiczny,
zmieniającysięprzezcałeżycieczłowiekasystem.Dlategoteżprzebiegdziałań
podejmowanychprzezczłowiekazależynietylkoodczynnikówzewnętrznych
iodstrukturywewnętrznejjegoorganizmu,alerównieżodaktywnychprocesów
autoregulacji.
Wtychanalizachsocjologicznych,wktórychpróbujesięwyjaśnić,dlaczego
wdanejsytuacji,wktórejmożliwesąróżneformyzachowań,jednostkamanifestuje
takie,anieinneformyowychzachowań,obserwujemyprzedewszystkimodwo-
ływaniesiędookreślonejpostawyczłowieka,awięcdookreślonego,przyjętego
przezniegosystemuwartości.Obecniebowiempostawaczłowiekaodnosisiędo
normatywnej,stosunkowotrwałejorientacjiinastawieńjednostkiwobecotaczającej
jąrzeczywistości.
Abyjednakmówićopostawach,socjolog—badaczróżnychformżycia
społecznego—musiposługiwaćsiętakimipodstawowymipojęciamizzakresu
psychologii,jakmotywyczypotrzeby.Mówiącinaczej,musiprześledzićlubzdać
sobiesprawęztego,żezachowanieczłowiekapodlegaspecyficznymmechanizmom
regulacyjnym,gdziepotrzebyimotywyodgrywająbardzoważnąrolę.Ichoćwokół
różnychkoncepcjidotyczącychzarównopotrzebludzkich(obiektywnychisubiek-
tywnych),biologicznychispołecznych,niższychiwyższych,jakisystemówmo-
