Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Książkatajestpodręcznikiemzdziedzinysocjologiiprzestrzeniimiastaadresowanymdostudentów
ipracownikównaukowychsocjologii,geografii,gospodarkiprzestrzennej,architekturyiurbanistyki,może
takżeinnychdziedzinwiedzy.Powstałagłówniezmyśląopotrzebachdydaktycznychijestrezultatemponad
trzydziestoletniegodoświadczeniapracywykładowcysocjologiimiastanauniwersytecieinapolitechnice.
Jejzawartośćrespektujedydaktycznąformę,starającsięniewykraczaćpozaumownyzakressocjologii
miasta,chociażsiętegościślenietrzyma.Problematykaprzestrzeniimiastjestwspólnadlakilkunauk,
obecniewznacznymstopniuzunifikowanych,toteżksiążkataobficiekorzystazdorobkupokrewnych
dyscyplin:geografii,demografii,statystykiiekonomiiczyhistoriiurbanistyki.Wspólnąośtematyczną
wyznaczajątytułowepojęcia,wokółktórychprezentowanyjestzestawtematówizagadnieńorazzwiązane
znimiodautorskiekomentarze.Zestawtenobejmujefilozoficzne,geograficzneisocjologiczneujęcia
przestrzeni,główneorientacjeteoretyczno-metodologicznewsocjologiimiasta,atakżeujęciaalternatywne,
orazbardziejszczegółowezagadnieniadotyczącemiejskiejprzestrzeni:urbanizacji,kryzysuiodnowymiast,
współczesnychaglomeracji,megamiastimiastglobalnych.Wodpowiednichmiejscachzostaływyodrębnione
analizyidaneodnoszącesiędoprzestrzenimiejskiejwPolsce.
Wybórzawartościpodręcznikajest,jakzawsze,sprawąodpowiedzialnościautoraiwypadkowąjegointuicji.
Głównymmateriałemsąwnimwcześniejszepublikacjeautora,odpowiednioprzeredagowane,
uwspółcześnioneirozszerzoneonoweinformacje.Cennąwytycznąbyłytakżenajnowszepozycjeopodobnym
charakterze,przedewszystkimpolskichsocjologów,jakwielokrotniecytowanewtekściedziełoBohdana
JałowieckiegoiMarkaS.Szczepańskiego(2006)poświęconesocjologicznejperspektywieujmowaniamiasta
iprzestrzeniczyniedawnowydaneksiążkiAnnyKarwińskiej(2008)iWładysławaMisiaka(2007).Ważnymi
punktamiodniesieniabyłyrównieżznaneicenionewświecie:amerykańskipodręczniksocjologiimiastaMarka
GottdieneraiRayaHutchisona(2000)oraz,wmniejszymstopniu,brytyjskiPeteraSaundersa(1986).
Wreszcie,porównanie(Internetjestwtakimwypadkunieocenionymułatwieniem)zawartościsylabusów
nauczaniasocjologiimiastawkilkuuczelniachEuropyiAmeryki.Treśćiukładopracowanianienaśladują
jednakżadnegoztychźródełinspiracji.
Zadaniemakademickiegopodręcznikajestsprawozdaniepewnegoetapunaukowejwiedzynadanytemat.
Układprezentowaniasocjologicznejproblematykimiastiprzestrzenimiejskiejuwzględniadwaklucze
rzeczowe:odzagadnieńteoretycznychdoilustracjiwspartychdanymistatystycznymiorazodogólnych
doszczegółowychprzedmiotówrozważań.Wniniejszympodręcznikuprzeważaprezentacjastanowisk,
orientacjibadawczychiszkółograniczonadonajbardziejreprezentatywnychprzykładów,świadomieunikająca
polemikiznimiinieprzyjmującażadnychapriorycznychzałożeń.Oznaczatozarównosynkretycznysposób
prezentacji,jakiświadomąeliminacjęniektórychwątkówteoretycznych.
Intencjątegopodręcznikajesttakżeprzekonanieczytelnika(wcowierzyjegoautor),żekonwencjonalnie
pojmowana–zpunktuwidzenianajnowszychnurtówwewspółczesnychnaukachhumanistycznych
–socjologiamiastaniewyczerpałaswoichmożliwości.Kontynuujeonsposóbmyśleniawybitnychpolskich
socjologów,którychautormiałszczęściespotkaćnaswojejakademickiejdrodze,przedewszystkimWacława
PiotrowskiegoiAleksandraWallisa.Niebezznaczeniadlaosobistejbiografiiisposobupodejścia
doproblematykimiejskiejbyłytakżespotkaniazDavidemHarveyem,wybitnym,światowejsławygeografem,
będącymuznanymautorytetemtakżedlasocjologówmiasta.
CzęśćIpodręcznikajestpoświęconaproblematyceprzestrzeni,zczegorozdział1omawiainspiracje
zaczerpniętezinnychnauk,poktórewprostlubpośredniosięgasocjologia,arozdział2pokazujeróżne
perspektywywidzeniaproblematykiprzestrzeniwsocjologii.CzęśćIImazaprzedmiotmiastoujmowane
zdwóchpunktówwidzenia:rozdział3zestawiagłówneorientacjeteoretyczneimetodologicznewsocjologii
miasta,natomiastrozdział4wskazujealternatywne,mniejakademickiesposobywidzenianaturymiastajako
środowiskamieszkalnegoijegoodwzorowaniewświadomościspołecznej.
CzęśćIIIdotyczyprzemianprzestrzenimiejskiej.Rozdział5pokazujeprocestworzeniasięprzestrzeni
zurbanizowanejwperspektywiepokrewnychnaukorazsocjologicznejrefleksjinadurbanizacją,aszybkość
dokonującychsięwówczaszmianilustrująrewolucjewposzczególnychdziedzinachorazManchester,Lyon
iŁódź,miastauznawanezaszczególniesugestywneprzykłady.Mamyjeszczeprzedoczymaminionestulecie,
którestworzyłometropolie–najbardziejwyrafinowanąpostaćorganizacjiprzestrzeni.Obecniemusimyjednak
weryfikowaćniektóreaksjomatynatematurbanizacji.Doniedawnajeszczesądzono,żeprzebiegaćona
będziezgodniezliniowymdziałaniemefektuskali:dużemiastabędąwciążzwiększałyswójobszar
izaludnienie.Tymczasemwspółczesnaurbanizacjapodążainnymidrogami,dzielącświatnadwiesfery.
Wpierwszej,zwanejumowniebogatąPółnocą(doktórejaspirujetakżePolska),odsetekludnościmiejskiej
zbliżasiędo80%,jednaktoniedużemiastawyznaczająjakośćprzestrzenimieszkalnej.Cywilizacjamiejska,
infrastrukturaiatrybutynowoczesnegostandardużycia,takiejakwygoda,łatwośćprzemieszczaniasię,
obfitośćusług,bliskośćmiejscpracy,sąosiągalnepozadużymimetropoliami.Pożądanymśrodowiskiem
zamieszkaniasąsuburbialubosiedlaobrzeżne,utożsamianeztym,cozasobneimodne–wprzeciwieństwie
dodużychmiast,zktórychwyprowadzająsięmłodszerocznikimieszkańców,awokółśródmiejskiedzielnice
sąsymbolamikomunalnegozaniedbaniaipatologii.Zagadnieniateprzedstawiarozdział6,opisującykolejne
stadiaurbanizacjijakoprzestrzennąekspansjęiróżnicowaniesięstrukturmiejskich:tworzeniesięmetropolii,
suburbanizację,następniedezindustrializacjęidepopulacjęorazbardziejjeszczeaktualne,jakrozlewaniesię
miastidezurbanizację.
CzęśćIVtegopodręcznikawiążesięzniezwykleistotnąiwrażliwąspołecznieproblematykąkryzysumiast,
