Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
AgnieszkaKasińska-Metryka
tomiedowodzą,jaktrudnymzadaniembyłowypracowanieustrojowegokonsen-
su,naktórymzbudowanazostanieinstytucjonalna,aletakżeobywatelskademo-
kracja.
SłynnestwierdzenieOrtegiyGasseta,żefiHiszpaniajestproblemem,aEuropa
rozwiązaniem”
9tylkowczęściokazałosięprawdziwe,ponieważkontynentalne
wzorceniezawszeprzystawałydopotrzebperyferyjnejHiszpanii.
Problematycznarolapaństwa,któremuzabrakłoautorytetu(traktowanegoza
H.G.Gadameremjakofiprzewagawiedzy,umiejętności,wglądu”
10)utrudniała
budowaniespołeczeństwaobywatelskiego.Zdrugiejstronyformalnewarunki
jegotworzenia,tj.współwystępowanierynków,dobrowolnychstowarzyszeń
isferypublicznej,zostałydopełnione.Tradycyjnepojmowaniezmianysystemo-
wej,tj.wskazaniezazębiającychsięfazprzejścia,konsolidacjiiinstytucjonali-
zacji,miałowHiszpaniimodelowycharakter,alejednocześniewieleproble-
mówzprzeszłościnieznalazłoswojegorozwiązania,co–jakpokazałaprzy-
szłość–wpłynęłonacharakterzbudowanejdemokracji.WedługVictoraPérez-
Díazafiprzejście”toczasodśmierciFranco(1975r.)doustanowieniakonstytu-
cji(1978r.),awskaliregionów–doustanowieniastatutówautonomii.fiKonso-
lidacja”oznaczałaokrespierwszychsocjalistycznychrządów,tj.lata1982–
1986.fiInstytucjonalizacja”zaśmożebyćuznanazaproces,którynadalsiędo-
konuje,zwłaszczajeżeliniejestonasprowadzanatylkodowyposażeniapań-
stwawdemokratyczneinstytucje,alesensulargooznaczainternalizacjęreguł
grypolitycznejzarównoprzezelitypolitycznejakiobywateli.
Należypamiętać,żeprzechodzącdosystemudemokratycznego,Hiszpaniabyła
obciążonadwomamodelamipaństwa,tj.nazistowskichNiemiecifaszystow-
skichWłoch,którewpewnychaspektachFranciscoFrancostarałsiękopiować.
Anachronicznośćizacofanielat40,i50,minionegowieku,atakżeodmienny
niżwEuropieZachodniejscenariuszuwolnieniasięodopresyjnegosystemu,
wywarłyswojepiętnonaustrojunowejHiszpanii.Zdrugiejstronyjużnapo-
czątkulat70.widocznebyłointelektualneożywienie,upowszechnianiesiękul-
turyświeckiejiinstytucjonalnezbliżeniedowzorcówEuropyZachodniej.Spe-
cyfikątransformacjiwHiszpaniibyłoodsunięcienaboktego,codzieli,narzecz
współtworzenia.Całafasadanowegoustrojuzbudowanazostałazelementów
pozorniedosiebienieprzystających:Hiszpaniestworzylizbiórquasi-świętych
tekstów,argumentów,mitów,rytuałówiobrazów,któreprzenikającodzienne
życiepolityczne.Jakoodniesienia,zarównopozytywne,jakinegatywne,tej
nowejtradycjiposłużyły(ś)pewneelementyprzejętezprzeszłości:zliberalnej
9J.OrtegayGasset,Obrascompletas,Revistadeoccidente,Madrid1963,s.521.
10H.-G.Gadamer,Teoria,etyka,edukacja,WydawnictwoUniwersytetuWarszaw-
skiego,Warszawa2008,s.161.
