Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pojęciepamięcizbiorowejzagościłowantropologiiwlatachdwu-
dziestychubiegłegowiekudziękipracomfrancuskiegosocjologaMau-
rice’aHalbwachsa(1877-1945).Autorten,będącpodwpływemswojego
nauczycielaÉmile’aDurkheima,akcentowałzbiorowyaspektpamiętania.
Twierdził,żetakapamięćniejestmetaforą,alespołecznąrzeczywistością
wywiedzionązpamięcijednostek,przekazywanąipodtrzymywanąprzez
świadomywysiłekigrupoweinstytucje.Uważał,żeczłonkostwowgrupie,
opartenarodzinieizwiązkachpokrewieństwa,religiiczypolityce,formuje
pamięćjednostki.Wkontaktachspołecznychnastępujekonfrontacjado-
świadczeń,prowadzącadouzgodnieniawersjiodpowiadającejinteresowi
zbiorowości,itakpowstajepamięćkolektywna.Ludzierozwijająwspól-
nątożsamość,badającidochodzącdoporozumieniacodowspólnych
wspomnień.Każdagrupaspołecznamaswojąpamięćoprzeszłości,któ-
rajestprzekazywanajejczłonkomprzezpokolenia.Kreowaniepamięci
otym,cobyło,zależyodobecnieistniejącegokontekstuspołecznego
iwystępującychstrukturmyślowych,któredziałająjakfiltryodrzucające
pewnetreścizewspomnień,adopuszczająceinne(Halbwachs1969).
Wmoimrozumieniupamięćzbiorowajestzatemzestawemwyobrażeń
członkówwspólnotyojejprzeszłości,uzgadnianymwaktachkomu-
nikacjiwewnętrznej,przekazywanymwdrodzemiędzypokoleniowej
transmisjiwceluutrzymaniaspójnejnarracjitożsamościowej.
Wniniejszejksiążcepamięćprzeszłościwspólnotjesttraktowana
jakoźródłowiedzyantropologicznej,innymrazemjestprzedmiotem
analizy,wreszcietraktujęjąjakonarzędziepoznania.Mniejinteresuje
mniesamfaktposiadaniapamięciiposługiwaniasięniąprzezjednost-
kiigrupy,koncentrujęsięprzedewszystkimnakulturowychskutkach
pamięciijejobecnościwżyciuwspólnotowym.Interesujemnie,cowie-
lokrotniepodkreślam,nieto,jakiesąrozbieżnościmiędzytym,cokie-
dyśbyło,atymcoludziepamiętają,aledlaczegokonstruująoniswoją
pamięćoprzeszłościwtaki,aniewinnysposób.Pracaantropologa
sprowadzasięmiędzyinnymidotego,bywykazywać,jakzbiorowości
poszukująwspólnychwspomnień,abyzaspokoićteraźniejszepotrzeby;
jakrozpoznająpamięć,anastępnieuzgadniająinegocjująjejznacze-
nia,bywreszcieabsorbowaćjądosprawbieżących.Jejkulturowyżywot
obserwujępoprzezróżneformyprzechowywaniaiprzekazywania:mit
ihistorię,muzea,pomnikiczyfotografie.Zauważam,żepamięćoprze-
13
