Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
hazardowej,abywokreślonychmomentachjednoznaczniepoinformowały
osobęgrającąosytuacji,wktórejsięznajduje(np.blokady,limitywydat-
ków)(por.Nosal,2018,s.197).
1.3.2.Decyzje
Hazardstanowirównieżlaboratoriumdoobserwacjiprocesupodejmowa-
niadecyzji(decision-making).Wjegoobszarzeuwidaczniasiękonstytutywna
dladecyzjidynamikapomiędzyprocesamipoznawczymiadziałaniem–
obrazujejąchoćbyrelacjamiędzywyboremliczbdoskreśleniaaichfizycz-
nymskreśleniemnakuponie.Uwydatniaonatakżekontekstryzyka–skutki
rozpatrywanychdziałańsąniepewne,aleniepewnośćtaniejestcałkowita,
ponieważmożnaoszacowaćprawdopodobieństwo,zjakimwystąpiąokre-
śloneskutki(Tyszka,2010,s.26).Tegotypudecyzjewiążąsięzkoleizopera-
cjamidokonywanymiprzezjednostkę:ocenąprawdopodobieństwa,kalku-
lacjąryzyka,procesamiwnioskowanianapodstawiedostępnychprzesłanek
alboszacowaniemskaliinwestycji.Wszystkietedziałaniamogąjednakże
zostaćpominiętelubzignorowaneprzezosobęgrającą,któraswojądecyzję
oprzenaintuicji,przesądachalboprzyzwyczajeniach.Wiodącąaktywnością
pozostajezatemprocesdecyzyjny(jegoprzebieg,istniejącealternatywy,re-
alizowanezajegopomocącele),ponieważsamadecyzja-działaniestanowi
jedynieaktkońcowytegoprocesu(Tyszka,2010,s.260–261).
Charakterystycznedladecyzjihazardowychjestnapięciepomiędzy
dwiemasiłamiformatującymiprocesydecyzyjne.Pierwszaznichpolegana
racjonalnymważeniuposzczególnychargumentówprzezjednostkę–oce-
nianiuprawdopodobieństwawygranej,szacowaniuskaliryzykaporażki,
analizowaniuczynnikówwpływającychnarozgrywkę,uzasadnianiuswoje-
gozaangażowania.Druganatomiastwiążesięzprocesami,któreokreślane
bywająmianemnieracjonalnych–opartyminanawykachalbonanieuświa-
domionychpreferencjachiuprzedzeniach.Temunapięciuczęśćswoichba-
dańpoświęciliprzywoływanijużKahnemaniTversky–zarównowspólnie,
jakiwosobno.Razemopracowalioniteorięperspektywy(Kahneman,Tver-
sky,1979;por.Tversky,Kahneman,1992)mówiącąotrzechefektach–pew-
ności,odbiciaiizolacji–istotnychdlapodejmowaniadecyzjiwwarunkach
ryzyka,wtymtakżetychocharakterzehazardowym(np.efektpewności
poleganatym,żepreferowanesąteprognozy,któredająpewnyzysk,nawet
jeślialternatywnaprognozadajewyższyzyskoczekiwany,aleniepewny).
Onirównieżsąautoramiprawamałychliczb(Tversky,Kahneman,1971),
czylisposobudziałaniawieluludzibazującegonaprzekonaniu,żereguła,
którasprawdzasięwodniesieniudomałejliczbyprzypadków,będzierów-
27
AdamMickiewiczUniversityPress©2023