Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
978-83-7688-527-8
18
JacekKurczewski
osobybezprawiu,tj.takiejobrazieprawa,któranosicechynieposzanowania
osobistościikrzywdyosobistej,jestobowiązkiemtakwobecsiebiesamego,
jakiwobecspołeczeństwa”(Jhering1894:26).Dochodzenieswoichpraw
jestwedługJheringasposobemurzeczywistnieniaprawa:
Celemprawajestpokój,środkiemzaśdopięciategocelu-walka.Dopókiprawo
bronićsiębędzieprzeciwbezprawiu-atrwaćtobędziedoskończeniaświata-do-
pótywalkaniezostaniezawieszona.Życiemprawajesttawalkanarodów,rządów,
stanówijednostek(Jhering1894:9).
Wydawałobysię,żePetrażyckijestcałkowicieprzeciwnegozdania-
pisałprzecieżoewolucjidokonującejsiępoprzeznieświadomeprzystoso-
waniesięintuicjiprawnych,atakżeoracjonalnymustawodawstwie.Ajed-
nakwdokonanejprzezPetrażyckiegocharakterystyceemocjiprawnejjako
roszczeniowejodnajdziemyryswalecznościiasertywności,któryzbliżajego
myśldomyśliJheringa,Przypomnę,żewśródprzeżyćetycznychPetrażycki
rozróżniamoralneiprawne.Tepierwszetoobowiązkimoralne,
którewstosunkudoinnychludziodczuwamyjakowolne,namocyktórychinnym
nicsięodobowiązanychnienależy[...].Obowiązki,którewstosunkudoinnych
ludziodczuwamyjakoskrępowane,związaneztymiosobami,wktórychto,co
obciążąjednąstronęprzypadadrugiejstroniejakojejnależność,nazywaćbędzie-
myobowiązkamiprawnymi.Stosunkimiędzydwiemastronamipolegającena
powinnościach,obciążającychjednąstronę,aprzynależnychdrugiej-nazywać
będziemystosunkamiprawnymi(iurisvinculum,iurisnexus).Obowiązkiprawne,
powinnościjednychludzinależneinnym,rozpatrywanezpunktuwidzeniastrony
aktywnej,tejstrony,doktórejwłaśniedanapowinnośćjestprzywiązana,nazywać
będziemyprawamialbouprawnieniami(Petrażycki1959I:73/74).
Moralnośćtoprzeżycieobowiązków,aletakich,którychwypełnienia
niktniemożesiędomagaćjakotego,comusięnależy.Inaczejzemocja-
miprawnymi-niemaobowiązkówprawnychbezodpowiednichpraw,
uprawnieńnależnychdrugiemu.Poczucietychprawnadajeemocjiprawnej
charakternnienawistno-represyjny”
,jakpiszePetrażycki.Gdyotrzymujemy
cośdlanaskorzystnego,czegoniemogliśmysiędomagać,lubgdyniewy-
rządzononamczegośkrzywdzącego,conamsięnależało,rodzisięwnas
uczuciewdzięczności,emocjekarytatywne;gdyotrzymujemyto,conam
sięwedługnasnależy,uważamytozacośnależnegoizwyczajnego,zato
