Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
978-83-7688-527-8
Krótkateoriasporów
19
odmowatego,conamnależnewywołujenreakcjeemocjonalnezłośliwo-
-mściwe”(Petrażycki1959I:237).Natymopierasięodmiennośćemocji
ściślemoralnychiemocjiprawnych.
Przyszłąpetrażycjańskąkoncepcjęemocjiprawnejmożemyodnaleźć
uJheringa,kiedypiszeodwóchskładnikachzdrowegoprzeżyciaprawnego
(Rechtsgefuehl)-drażliwości,zjakąodbierasięnaruszenieswoichpraw,
istanowczości,zjakąsiędziała,abyswojeprawozrealizować.Owszem,Jhe-
ringmyślitylkooprawachwłasnych,aPetrażyckidodajetakżespostrzeżenie
lubwyobrażenienaruszeniaprawacudzego,np.prawadosprawiedliwego
wyroku.Jheringpiszeowalceoswojeprawa,aPetrażyckiotwieramożliwość
walkiocudzeprawa,nietylkoludzi,aletakżezwierząt.Jheringpiszeoin-
teresachprawnychbroniącegoswychpraw,aPetrażyckiszczególnieostro
zwalczakoncepcjęinteresów,wskazującnaaltruistycznepobudki,aletrzeba
pamiętać,żeninteresy”dlaJheringatonietylkowłasnośćiprawamajątkowe,
aletakżecześćihonor,awięcróżnedobracenioneichronionespołecznie.
Stąd,dokonująckrótkiegowykładusocjologiipraw,Jheringzwracauwa
-
gęnato,żewewnątrzkastyoficerskiejszczególniechronionymidobrami
byłycześćihonor,dlachłopówtakimdobrembyławłasność,dlakupców-
zdolnośćkredytowa,adlawszystkichwarstwspołecznychXIX-wiecznego
Zachodubyłonimmałżeństwo.Siłaprzeżyćprawnychjestjegozdaniemnie-
zależnaodpoziomuzaawansowaniacywilizacyjnegoposzczególnychkultur.
Społeczeństwobarbarzyńskieróżniodspołeczeństwcywilizowanychtylko
formaobronypraw-wtympierwszymmamiejscebezpośredniawalka,
wtymdrugimmamydoczynieniazuregulowanymiformamiprowadzenia
sporu.nUbóstwoizamożnośćniewywierająrównieżwiększegowpływu.
Chodzituniewartośćmaterialnarzeczy,aleowartośćidealnąprawa,aza-
temopotęgępoczuciaprawa,któreteżbierzeprzewagęnadwzględami
ekonomicznymi”(Jhering1894:48).StądsiłęprawawidziJheringunarodu
angielskiego,któregoprzedstawicielegotowisąpoświęcićczasipieniądze
wpodróżynakontynenteuropejski,abyprzedłużającswójpobytwhotelu
wywalczyćnależnącenęodnierzetelnychwłaścicieli.Stądwreszciegorsząca
wieluwspółczesnychgloryfikacjaszekspirowskiegoShylockadomagającego
sięswychnależności:nŻądamspełnieniaustawy!”2-wtychtrzechwyra-
zachpoetatakprawdziwieokreśliłstosunekprawapodmiotowegodoprawa
2NieobecnewtłumaczeniuPaszkowskiego.
