Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
samymwieleczasoprzestrzeniwutworzewchodzizsobąwrelacjedialo-
gowe,którewykraczająpozaświatprzedstawiony.
Równieżnadawcaiodbiorcafunkcjonująwjakichśczasoprzestrzeniach
pozaliterackich,którychśladyzostałyzatrzymanewwewnątrzteksto-
wychrelacjachosobowych.Mimożeczasoprzestrzeńutworuliterackiego
jestoddzielonaodczasoprzestrzeniautoraiczytelnika(czasowe,środo-
wiskowegranice),tospotykająsięonewmaterialnymnośnikuliteratury,
wjęzyku.Związkimiędzynimipozwalająnawydobywaniesięsensu.
Bachtinowskateoriaczasoprzestrzenikorespondujezhermeneutyczną
ideądialoguirozmowy16,kognitywnąanaliząznaczenia17orazzteo-
riąUmbertaEcodotyczącąstrukturytekstu,jegointencjiorazwpisa-
nychwtekstintencjiautorskichiodbiorczych,przewidywanychprzez
nadawcę18.
Przekładcechujątakiesamejakoryginałwyznacznikiczasoprzestrzeni,
przyczymfunkcjędominantypełniwnim(założeniu)czasoprzestrzeń
spotkania,realizowanaprzedewszystkimnapoziomiejęzykawprocesie
reekspresjioryginału.Reekspresjastanowikonsekwencjęwcześniejszych
procesówrozumieniaidewerbalizacji,któremającharakterwewnątrz-
izewnątrztekstowywstosunkudooryginałuiprzekładu.Odczytanie
przeztłumacza,międzyinnymi,czasoprzestrzenioryginałupozwalana
zrozumieniewewnętrznegoznaczeniautworu(wewzajemnychzwiązkach
denotacyjnych,konotacyjnychiinformacyjnych).Natomiastsensmoże
byćzrozumianydziękizauważonymrelacjom,wjakiewchodzioryginał
zrzeczywistościąpozaliteracką,czasoprzestrzeniąautoraiodbiorcypry-
marnegooraztłumacza,takżejakoodbiorcyprymarnego.
Natomiastnaetapiedewerbalizacjidominującąrolęodgrywają
wyznacznikizewnętrzneczasoprzestrzeni,takiejak:czynnikosobisty,
związanyzrelacjątłumaczadooryginału(empatia),zjegowrażliwością,
wiedzą,doświadczeniemlekturowym,światopoglądem,systememwarto-
ściitp.,orazczynnikkulturowo-społeczny.Natymetapieprzekładist-
niejepotencjalnie,wpamięcitłumacza,któryoglądasięnaautora,tekst
ispoglądanaswegoczytelnika.Dokonałbowiemaktualizacjioryginału
zewzględunaprzestrzeńuniwersalnąkulturywyjściowejzdominującym
wniejstylemkomunikacjimiędzyludzkiej19(obecnymwodczytanych
16Por.H.-G.Gadamer:Rozum,słowo,dzieje.Tłum.M.Łukasiewicz,K.Michal-
ski.Wybór,oprac.iwstępK.Michalski.Warszawa,PIW,1979.
17Por.licznepracenatentemat:wPolsceprzedewszystkim—E.Tabakowskiej
iB.Lewandowskiej-Tomaszczyk;angielskojęzycznem.in.:R.Jackendofa,R.Langackera,
L.Talmy’ego.
18Por.U.Eco:Lectorinfabula.Tłum.P.Salwa.Warszawa,PIW,1994.
19Por.M.ClyneiR.Kaplanza:A.Duszak:Tekst,dyskurs,komunikacjamiędzy-
kulturowa.Warszawa,PWN,1998,s.242—275.
