Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
SpotkaniazLalką
zlatdawnych”Sienkiewicza.Tamnadodatekbyłowiadomo,
jakąfunkcjęideowąpełnikażdazwprowadzanychpostaci,kto
marację,aktojejniema,akcjazaśklarowniezmierza–bez
nawrotówibezprzypadkowychwątków–kucelowiprzewidzia-
nemuprzezpowieściopisarza.UPrusa–niezmierza.
Istotnie–uPrusabraktegorodzajuorganizacjiiklarowności,
brakażdokońca–doostatnichpytańozniknięcieWokulskiego.
WLalceobowiązująinneniżwNadNiemnemzasadykreowa-
niaświata.Orzeszkowejchodziłoomocne,żarliweuzasadnianie
przesłaniaprzewodniego.Temupodporządkowałaakcjęize
względunazałożenieideowefikontrolowała”słowaiczynypos-
taci.Sienkiewiczmiałnacelupokrzepianiepolskichserciupew-
nianieczytelnikaotym,żezkażdejopresjiOpatrznośćnas
wydobędzie,jeślitylkoniezwątpimyosobieioBożejopiece
nadnami.Prusowi–choćanimyślałrezygnowaćzidei–zale-
żałoprzedewszystkimnastudiumrzeczywistościspołecznej
inaobrazieczłowiekawtejrzeczywistości.Metodękompozy-
cyjnąOrzeszkowejiSienkiewiczamożnabynazwaćdedukcyjną
(wypadkiiludzidobierasiętak,bypasowalidozamiarudy-
daktycznego),metodęPrusa–indukcyjną.
Polegaonanaodzwierciedlaniurzeczywistościwkształcie–by
takrzec–finieprzerobionym”przezpowziętyzgóryzamiarau-
torski.Waloremgłównymobrazuświatapowieściowegowinna
byćlojalnośćpoznawczawstosunkudofaktycznegożycia,anie
dogadzanieczyimśintencjomideowym.Zintencjipisaniautwo-
rumaksymalniefipodobnegodożycia”wynikająnaruszeniatra-
dycyjnychregułkompozycji.WspominanieprzeszłościwLalce
odbywasięniewporządkuchronologicznymniegdysiejszychwy-
padków,lecz–conierazwidaćwfiPamiętnikustaregosubiekta”
–nazasadzieprzeróżnychfiwłamań”scenminionychwspektakl
teraźniejszości.NiemateżwLalceszalonegotempawydarzeń,
aczasakcjiniewypełniasięrównomiernieprzygodamistaletak
samofascynującymi.Podniachnapięćnadchodzątygodnienie-
malpuste,kiedyodrozglądaniasięwokółprzybywawprawdzie
