Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
czynszu15.Niepozwalałnapublikowanieswoichzdjęćwokularach.Niedługoprzedobjęciemwładzyzacząłodczuwać
bólebrzuchapoposiłkach,aniekiedynawetpodczasjedzenia.Fakt,iżdolegliwośćtabyławidocznadlainnych,
niepokoiłagonarównizsamymbólem.Odtamtejporyprzestałjeśćmięso,anawetzrezygnowałzuwielbianych
ciastek16.Podobniejakdolegliwości,nieznanebyłyjegoprywatneprzyjemności.EwaBraunpołączyłaswójloszjego
losem,aślubwzięlitużprzedwspólniepopełnionymsamobójstwem.Dokońcawojnyniktspozanajbliższegokręgu
Hitleraniewiedziałojejistnieniu.Jedenzadiutantów–majorGerhardEngel,którydokładnieobserwowałgowlatach
1938–1943,zarejestrowałkilkanietypowychzdarzeń.Naprzykład,gdyGłównodowodzącySiłZbrojnychgenerał
pułkownikWaltervonBrauchitschrozwodziłsię,Hitler–jaknaliberałaprzystało–okazał„wielkoduszność”,oferując
pomocfinansową,abyzaspokoićżądaniapanivonBrauchitsch,podkreślającprzytym,iżnienależy„obciążać
duchowo”owymitrudnymiprzejściamigłównodowodzącego.GdyHitlerzapragnąłkiedyśpójśćdokawiarni,Gestapo
chciałousunąćzniejkomika,osobęzdefinicjipodejrzaną.Hitlerpowstrzymałakcjępolicji,wyjaśniając,żezadaniem
komikajestwłaśnieopowiadaniedowcipów.InnymrazemwtowarzystwieEngelaHitlerodwiedzałnocągalerięsztuki,
abykupićkilkaobrazów17.Jednymzjegoulubionychdzieł,którepozwoliłsfotografować,był„Ostatnigranat
ręczny”18.Wszelakowłasneobrazybyłydlańpowodemdowstydu.W1942r.rozkazałGestapoodnalezienie
izniszczenietrzechswoichobrazówpozostającychwrękachprywatnychwWiedniu19.
Hitleropowiedziałotrudnościach,zjakimiprzyszłomusięzmagaćwokresiewiedeńskim,aleszczegółów
prywatnegożyciajakoFührerawBerlinieniechciałpubliczniezdradzać.Wzbraniałsięprzedujawnieniemtych
właśnieaspektówzewzględunaichnormalność,kultywowałbowiemwizerunekczłowieka,którycałyswójczas
poświęcałnarodowiniemieckiemuiktóregonależałośleposłuchać.WrzeczywistościHitlerpotrafiłspaćdopołudnia,
leczzregułycałydzieńprzeznaczałnapracę.Abyzachowaćjasnośćumysłu,zacząłzażywaćamfetaminę,najpierw
wmałychdawkach,alezczasemzwiększanojewmiaręwzrostutolerancjiorganizmunanarkotyk.Stopniowo
uzależniałsięodzastrzykówiodpołowy1942r.jegozachowaniezaczęłoulegaćzmianie.Przestałsięinteresować
ludźmiimiastami,wycofałsiędoswojejkwatery.Nanaradachskupiałsięnadrobiazgachiwielokrotniesię
powtarzał20.Jegosprawnośćosłabła,aledespotyzmpozostał.
Hitlernieowszystkimdecydowałsam,aledysponowałwładząswobodnegowydawaniarozkazów.Zakres
podejmowanychprzezeńdecyzjipodlegałwahaniom.Nierzadkozajmowałsiędrobnymiszczegółami,również
wkwestiachżydowskich,aleniebyłbyHitlerem,gdybyniewielkiewydarzenia,którychstałsięprzyczyną.Gdy
dochodziłdojakiegośwniosku,niezawszenastępowałotoszybko,agdyoznajmiałgokomuś,niezawszebył
zrozumiałysamprzezsię.Wszelakoowewypowiedzimiałycharakterwytycznychbądźinspiracji,którychznaczenia
możnasiębyłodomyślaćzjegoniedokończonychmyśli.JakożeHitlerstałponadbiurokracją,niebywałautorem
–ajeszczerzadziejredaktorem–ustawidyrektyw,którepodpisywał.Wrzeczywistościźródłemnieustannego
przepływuideiiinicjatywbyłaparatadministracyjny.Wieledziałańpodejmowanobezjegowyraźnejzgody,niekiedy
nawetgonieinformując.Czasamimusiałrozstrzygaćsporymiędzyważnymiosobistościamiigrupamiwpływów.Pod
tymwzględemHitlerniczymnieróżniłsięodwładcówwysokorozwiniętychspołeczeństw,alenigdyniezrezygnował
zprzywilejuinterwencji,czytowceluzawetowaniajakiejśdecyzji,czyteż,by–niejakozłowieszczo–decyzjętaką
sprowokować.Wreszcienależyzauważyć,żeHitlerniebyłwstaniewymordowaćŻydówgołymirękomainie
osiągnąłbyniczegobezludzi,którzyobsługiwalipotężnąmachinęorganizacyjnąwykonującąnajróżniejszezadania.
JednakżedlatychludziówniespotykanyatakwymierzonywŻydówbyłbybezniegoniedopomyślenia.Hitlerbył
–jakwielokrotniepodkreślali–nieodzowny.
WszystkiecechyprocesudecyzyjnegoHitleramożnazaobserwowaćwakcjachantyżydowskichwlatach1933–
1945.Porazpierwszyzainterweniowałwsprawieprojektuustawydwamiesiącepoobjęciuurzędukanclerza.
Wpełnejnapięciaatmosferzeowychpierwszychmiesięcypartianazistowskazorganizowałabojkotsklepów
żydowskich,azsądówusuwanosiłąsędziówŻydów.Ministrowieprzygotowującyprojektustawyosłużbiecywilnej
rozważalizapisodbierającyprawowykonywaniazawodusędziomiprokuratorom,którzyniebylichrześcijanami.
WtymmomencieHitlerzażądałzwolnieniawszystkichżydowskichurzędników21.GdysędziwymarszałekpolnyPaul
vonHindenburg,którynadalpełniłfunkcjęprezydentaNiemiec,zaprotestowałprzeciwbrutalnymmetodom
stosowanymprzezpartięwstosunkudoŻydów–weteranówiinwalidówzIwojnyświatowej,Hitlerobiecał
wprowadzeniekilkuwyjątków,wtymdlaweteranówwojennych22.Zdrugiejstrony,ustawabyłanatyleluźno
sformułowana,byobjąćniąwszystkich„nie-Aryjczyków”,tj.wszystkieosoby–bezwzględunawyznanie–mające
choćby
jednego
dziadkalubbabkępochodzeniażydowskiego.Hitlerpodpisałtakżekilkaustawdodatkowych
pozbawiającychŻydówprawawykonywaniazawoduprawnika,agentapatentowegoidoradcypodatkowego23.
Ustawaosłużbiecywilnejobejmowaławykładowcówuniwersyteckichipracownikówinstytutówbadawczych;
spowodowałotozwolnieniezpracywysokowykwalifikowanychfizykówichemików,cozkoleiodbiłosięniekorzystnie
naniemieckimśrodowiskunaukowym.W1933r.niemieckifizykMaxPlanckrozmawiałotymproblemiezHitlerem,
wspominającFritzaHabera,którydokonałsyntezyamoniakudrogąwiązaniaazotuzawartegowpowietrzu.Nastąpiło
toprzedwybuchemIwojnyświatowejiuwolniłoNiemcyodkoniecznościimportusaletrychilijskiejdowyrobu
materiałówwybuchowych.Beztegowynalazku–wyjaśniałPlanck–Niemcyprzegrałybywojnęjużnasamym
początku.Hitlerodparł,żeniejestprzeciwnikiemŻydówjakotakich,aleŻydówjakozwolennikówkomunizmu.Gdy
