Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Planckpróbowałargumentować,żemimowszystkoistniejązarównowartościowi,jakibezwartościowiŻydzi,Hitler
odparł,żeŻydtoŻyd,orazżeŻydzimiędzysobąniestosujątakichrozróżnieńiżezamierzawystąpićprzeciwkonim.
NastwierdzeniePlancka,iżusunięcieŻydówjestrównoznacznezsamookaleczeniem–Hitlerzaprzeczył,wskazując
nasiebie,jakoczłowiekazestali,uderzyłsięwkolanoizacząłzachowywaćsięgwałtownie24.
Minęłyponaddwalata,zanimHitlerponowniepodjąłdziałaniawymierzonewŻydów.Napoczątku1935r.ich
sytuacjawNiemczechustabilizowałasię,ażyciecodziennetoczyłosiębardzospokojnie.Wprawdzieżydowscy
urzędnicypaństwowi,nauczyciele,prawnicy,artyści,pisarzeiprzedstawicieleinnychzawodówtracilipracę,
aprzedsiębiorstwabyłyprzejmowaneprzezfirmyniemieckie,alewciążistniałabazaekonomicznadlawiększości
samozatrudnionychiprzedstawicieliwolnychzawodów.Emigracjasłabła,aŻydzinieprzestalijeszczebyćNiemcami.
WprzededniuprzemówieniadozjazdupartiiwNorymberdzeHitlerzapragnąłodmiany.Nakazałbłyskawiczne
przygotowanieustawypozbawiającejŻydówobywatelstwaorazzakazującejzawieraniazwiązkówmałżeńskichmiędzy
Żydamiinie-Żydami.Ustawaoobywatelstwiemiałaprzedewszystkimcharaktersymboliczny,jakożeŻydom
potrzebnybyłdoemigracjiniemieckipaszport.Zakazzawieraniamałżeństwmieszanychmiałniedotyczyćzwiązków
jużzawartych,aleużyciewtekściesłowa„Żyd”zmusiłoMinisterstwoSprawWewnętrznychdozdefiniowaniatego
pojęcia.OdtejporyzaŻydówuważanoosobyzprzynajmniejdwojgiemżydowskichdziadków,pół-Żydówzaś
klasyfikowanojakoŻydówtylkowtedy,gdywyznawalijudaizmbądźmieliżydowskiegowspółmałżonka.Nowa
formułabyłamniejpojemnaodterminu„nie-Aryjczyk”,alewłaśnieztegowzględułatwiejizmniejsząniechęcią
możnabyłostosowaćprzeciwŻydomsurowsześrodki25.
PocząwszyodtegodekretuażdowieluinnychdziałańwymierzonychprzeciwkoŻydomwdziedziniegospodarczej
ispołecznej,niemalwszystkiewydarzeniabyłydziełemsługusów,funkcjonariuszy,przedsiębiorców.Hitlerprzyjął
postawębierną,odbierającsugestieireagującnanie.Postawętęnajlepiejilustrująwydarzeniaz9listopada1938r.
WmiastachnatereniecałychNiemiecwybuchłypogromyŻydów.Byłyonereakcjąnaśmierćniemieckiego
dyplomatyciężkorannegowzamachudokonanymprzezmłodegoŻydazPolski.Zafaląpogromów,któreobmyślił
ministerpropagandyJosephGoebbels,stałapartia;rozpoczęłosięodwybijaniaszybwżydowskichsklepach
ipodpalaniasynagog.Przeprowadzeniewtakkrótkimczasieskoordynowanejakcjibyłomożliwetylkodlatego,
żelokalniprzywódcypartyjnizebralisięwswoichsiedzibach,byświętowaćrocznicęnieudanegopuczuz1923
r.GłówneobchodyodbyłysięwMonachium,aleniewszyscywysocydygnitarzewzięliwnichudział.WieścizParyża
nieprzerwałyuroczystościanioficjalnejkolacji,aleGoebbelsmiałmożliwośćporozmawianiazHitleremprzezokoło
półgodzinyitenzgodziłsię,abypartiazaczęłaakcję26.
Następnegodniareperkusjewkrajuizagranicąbyłynatyległośne,żekierującygospodarkąHermannGöring,
stojącywhierarchiitużpoHitlerze,zwymyślałGoebbelsa,stawiającHitlerawniezręcznejsytuacji,bozjednejstrony
musiałonzgodzićsięzGöringiem,zdrugiejzaśbronićGoebbelsa27.Zniszczeniaipożarybyłydziełempartii,która
chciaładaćwyrazpowszechnemuoburzeniuwobecżydowskichmorderców,przedktórymiHitlerprzestrzegał
wswoimpierwszymantyżydowskimliściez1919r.
Korygująckursswojejpolityki,Hitlernakazałlikwidacjęfirmżydowskichorazprzymusoweprzekazaniekoncernów
żydowskichwręceniemieckie.PonadtozgodziłsięnaobłożenieŻydówwysoką„grzywną”wpostacipodatku
odnieruchomości.Podatektenmiałościągaćpaństwo,aniepartia–jaktegosobieżyczyłGoebbels.Cojeszcze
bardziejznaczące,Hitlerobawiałsięponownegowybuchuprzemocynatyle,byzawetowaćprojektoznakowania
Żydówgwiazdą28.
Osiągnięciecelu,jakimbyłamasowaemigracja,doktóregodążonow1938i1939r.,byłomożliwejedynie
wodniesieniudoNiemiecianektowanejAustrii.Przestałobyćrealnepowybuchuwojnywprzypadkuokupowanej
Polski,wktórejmieszkałaolbrzymiaspołecznośćżydowska.PoupadkuFrancjiwMinisterstwieSprawZagranicznych
iinnychagendachrozważanowielkąakcjęprzesiedleniawszystkichŻydóweuropejskichdofrancuskiejkolonii
nawyspieMadagaskar,aleplanuniedawałosięzrealizować,dopókiWielkaBrytaniabyławstaniewojnyzNiemcami.
Zatemowedwalata,któreupłynęłyodwybuchuIIwojnyświatowej,toczasniepewności.Podejmowanowówczas
rozmaitedziałaniawymierzonewŻydównatereniezdominowanejprzezNiemcyEuropy,takiejakzamknięcieich
wgettachnatereniePolski,przyczymostatecznyceltychcorazsurowszychdziałańbyłdośćmglisty.Szczególnie
odrażającymiinieopłacalnymiinstytucjamibyłygetta.Wbiednychdzielnicachpolskichmiaststłaczanonaniewielkim
obszarzebezrobotnych,głodującychischorowanychŻydów,asamiNiemcy–twórcytegosystemu–odsamego
początkuuważalitorozwiązaniezatymczasowe.Wewnętrznądynamikęwzmagałapresja,by„ostatecznie”rozwiązać
kwestiężydowską.
Między1939a1941r.Hitlerpodjąłwieleistotnychdecyzjiwpolitycezagranicznej.Wywołałwojnę,planował
kampanie,aw1940r.wszcząłprzygotowaniadoinwazjinaZwiązekSowiecki.Jeślichodziokwestiewewnętrzne,
wewrześniu1939r.podpisałdyrektywędotyczącązabijanianieuleczalniechorychumysłowo29.Ówdokument,
uruchamiającyprogrameutanazji,niezawierałsłowa„umysłowy”,byłjednakrezultatemargumentówwysuwanych
przezczęśćlekarzyilojalnychczłonkówpartii,wedługktórychzakładypsychiatrycznetomiejsca,gdzieludziecierpią
całymilatamibezwidokównapoprawęswegolosu.Utrzymanietychzakładówbyłokosztowne,zaśbezbolesne
podanietruciznyichpensjonariuszom,niezdolnymdowykonywanianajprostszychprac,miałoprzynieśćulgęzarówno
