Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
sięwwiększościzpokoleniauczestniczącegowwydarzeniachMarca’68iobserwują-
cegonabieżącorozwójreformpraskiejwiosny,dlaktóregopromowaniekulturyna-
szychsąsiadówstałosięmoralnymzadośćuczynieniemzato,żepolskiewojskowzięło
udziałwjejstłumieniu.Dodatkowozdotychczasowychpróbprzeprowadzaniazmian
ustrojowychwjednymzpaństwobozusocjalistycznego(rok1956naWęgrzech
iwPolsce,rok1968wCzechosłowacjiiwPolsce)wynikałjednoznaczniewniosek,że
nieudasięskuteczniezmienićustrojubezmiędzynarodowejwspółpracyśrodowisk
opozycyjnych.AwspółpracazCzechamiiSłowakamibyłamożliwościąnajbardziej
oczywistąprzedewszystkimzewzględunabliskiesąsiedztwo,adodatkowoPolaków
iCzechówniedzieliłatakdużabarierajęzykowajakwprzypadkuWęgrówczyNiem-
ców.Wgręwchodziłyrównieżróżnegorodzajukalkulacjepolityczneirozmaitekon-
cepcjereform,jakchociażbyta–wysuniętaprzezS.Kisielewskiego,któryuważał,że
polskaopozycjamożespróbowaćporozumiećsięzeZwiązkiemRadzieckimponad
głowamipartyjnychoficjeli.Koncepcjatazauważonazostałatakżeprzezczeskich
opozycjonistów,którzywidzieliwniejrealnąszansęzmian.„«Albomyzmienimy
Rosję,alboRosjazmieninas»,mówiłlapidarnieMieroszewski.Jużdawnopowinni-
śmyzareagowaćnapomysłyStefanaKisielewskiego,przemyśliwającegonadnowymi
wariantamistosunkówmiędzyPolskąaZwiązkiemRadzieckim.Obserwującpolskie
dążeniadopełnejniezawisłości,powinniśmyteżmiećoczywiścieświadomośćwarto-
ścitejdzisiejszej,ograniczonejiniesuwerennejsamodzielnościpaństwowej”28.V.Hejl
wyrażałopinię,żenieudasięodrazuprzeprowadzićgruntownychzmian,alenabazie
ograniczonejwolności,jakąsocjalistycznespołeczeństwaposiadają,możnaspróbować
układaćsięzRosją.MożepomysłporozumieniasięzwarstwąrządzącychwZwiązku
Radzieckimbyłniecozbytkarkołomny,alenapewnomożnabyłopróbowaćnawiązać
kontaktzrosyjskąopozycją,doktórejdostępbyłutrudnionydziękiniezwykleszczel-
nejgranicy,pozostawalizatonasipołudniowisąsiedzi.Zetknięcieśrodowiskwyzna-
jącychpodobnepoglądyzaowocowałobardzoożywionąwspółpracąwlatachosiem-
dziesiątych,czegopotwierdzeniembyłyniezależne„czeskiepublikacje”.
Przypróbieuporządkowaniainteresującegonasmateriałupowstałważnyproblem
naturytechnicznej,amianowiciekwestiapodziałuzebranychtekstów.Nasuwałosię
kilkamożliwości:podział,któregopodstawąbędzietematyka–natekstyhistoryczne,
polityczno-społeczneiliterackie,czyteżpodziałtypologiczny–naliteraturępiękną
ipublicystykę.Żadnazwymienionychmożliwościniedawałajednakszansstworzenia
wyraźnych,ostrychgranicpomiędzyposzczególnymigrupamianalizowanychtekstów.
Specyfikautworówliterackichomawianegookresupowoduje,żeniekiedymająone
sporowspólnegozpublicystykąibardzoczęstoporuszająproblematykęspołeczno-
-polityczną.Każdyzwymienionychpodziałówwydawałsięsztucznyinieoddawał
istotyproblemu,stąddecyzjaoomawianiuzebranychpublikacjiprzyzachowaniu
rozgraniczeniaczystotechnicznegonadrukizwarte(książki,broszury)itekstyrozpro-
szone(publikacjezczasopism).
28V.Hejl,Kwestiaczeskaapolskaalternatywa,„Europa”nr2,1987,s.76.
