Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
KrzysztofNowak
dycjiiprzyzwyczajeńdecydowałaokarierzeilosiemożnowładztwa.Słynny
pozostajeprzypadekKonradazwanegoGarbatym(synKonradaIgłogowskie-
go),któryodrzuciławans,przywilejeiprzenosinydostojącejzdecydowanie
nawyższymstopniurozwojucywilizacyjnegoAkwileizpowoduprzewagi
śląskiegopiwanadrzekomolepszymibardziejszlachetnymtrunkiemza-
chodnichelit1winem
39
.Zresztątoniejedynyprzypadek,kiedytonpłynny
chleb”ważyłnaistotnychdecyzjach,deklasującmodnyielitarnynapójzza-
granicy
40
.
Wpływaniejednejkulturynadrugązawszemacharakterprzenikania,na-
wetjeślijedenzwzorcówjestdominującyipozorniewydajesię,iżinterakcja
zmieniarzeczywistośćpojednejtylkostroniegranicy.Womawianymproble-
miebiałąkartąpozostajekwestiawystępowaniaiprzejmowaniapolskichczy
śląskichelementówkulturyprzezEuropęZachodnią.Ciekawymprzyczynkiem
dodyskusjiiposzukiwańowychśladówmogąbyćkategoriegranicyipogra-
niczawłaśnie.Wjęzykupolskimobaterminysąraczejostreiniemamypro-
blemówzodniesieniemichdootaczającejrzeczywistości,rozumiejąc,iżjeden
znichodnosisiędolinearności,adrugistrefowościobszaru,pojęciaczyspo-
sobudziałania.Wgrupiejęzykówgermańskich,np.holenderskim,duńskim
czyniemieckim,jakrównieżczeskimsłowongranica”jestpochodzeniasło-
wiańskiego(niemiecki:Grenzen9czeski:hranice).Termintenpojawiłsięuobu
naszychsąsiadówwłaśniewXIIIwieku
41
.Niemanatomiastodpowiednika
(itonietylkowewspomnianychprzykładach)wwiększościjęzykóweuropej-
skichwyraznpogranicze”.Byćmożesamowykształceniewjęzykupolskim
iświadomośćmieszkańcówtegoterenuświadczyćmożeopoczuciuwłasnej
odrębności,którejbronićmiałabarierawpostacipograniczawłaśnie,będące-
goprzestrzeniąkonfrontacjizinnością.
Przejmowaniewzorcówimód,spowodowanerozszerzaniemsięśrednio-
wiecznego,uniwersalistycznegoświata,podobnedodzisiejszegoprocesuglo-
balizacjiwskaliEuropy(stądwodniesieniudoXIIIwiekuadekwatnybyłby
terminneuropeizacja”),musiałowywoływaćniepokójikonsternację.Choć
zpewnościąnieodrzuceniedominującejkultury,wszakPolskaiŚląskodpo-
nad200latznajdowałysięwewspólnociechristianitas.WXIIIwiekustrach,
przerażenieicałkowiteniezrozumieniezarezerwowanebyłydlaświatabar-
baricum9utożsamianegowtymczasienaŚląskuzżywiołemtatarskim,który
zcałymimpetemspustoszyłdzielnicęw1241roku,aniedlaeuropejskiego
ideału.
39
R.Kiersnowski:ŻyciecodziennenaŚląskuwwiekachśrednich.Warszawa1977.
40
Wartowspomniećtuoksięciukrakowskim,którynieuczestniczyłwwyprawiekrzy-
żowejzewzględuwłaśnienabrakpiwanaWschodzie,zob.S.Runciman:Dziejewypraw
krzyżowych.T.3.Warszawa1987,s459.
41
Z.Staszczak:Pograniczepolsko-niemieckiejakopograniczeetnograficzne.Poznań
1978,s.16.
