Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
DorotaLisowicz‑Żurek
nikowoMarekOsmałek
4
,skupiającsięgłównienaprzyczynachpowstaniaili-
kwidacjitegozjawiska.
Spośródodnotowanychdwudziestukilkutakichprzypadkówwdiece-
zjikrakowskiej
5
tylkowdwóchwystąpiłzespółtrzyosobowy1wStopnicy
iwChrzanowie.Wnaucestosunkowodawnozwróconouwagęnatozjawi-
sko,formułująckilkahipotezdotyczącychjegogenezy.Zasadniczo,większość
badaczyprzychylałasiędotwierdzenia,żefundacjikościołamogłodokonać
kilkuwłaścicieli,zktórychnastępniekażdyobsadzałwłasnegoduchownego
6
.
Pojawiłysiętakżepropozycjeinnychrozwiązań.Jeśliprawopatronatunależa-
łodokilkuosób,mogłyoneniedojśćdoporozumieniawkwestiinominacji
proboszczaikażdawyznaczyławłasnego
7
.K.Maleczyńskiwysunąłprzypusz-
czenieopołączeniukilkukościołówalboustanowieniuoddzielnychkapłanów
dlawiernychpolskichiniemieckich,przyczymtędrugąhipotezęsambadacz
uznałzamałoprawdopodobną
8
.Zupełnienowe,odbiegająceodwymienionych
rozwiązaniezaprezentowałJózefSzymańskiwzwiązkuzeswymibadaniami
nadkanonikatemświeckim.Stwierdziłonbowiem,żewieloosobowezespoły
plebańskiemogłybyćpozostałościąpomałychgrupachkanonickich.Funda-
cjekanonickiepowstawałynajczęściejzinicjatywyksięcialubrodówmożno-
władczych,zreguływichgniazdachrodowychlubważnychośrodkachich
majątku.Fundatorbyłjednocześniewłaścicielemkościołaimajątkuprzezna-
czonegonautrzymanieduchownych
9
.JednakżezkońcemXIIipoczątkiem
4
M.Osmałek:Parafiezwieloosobowąobsadąplebańskąwdiecezjikrakowskiejwśred‑
niowieczu.nTowarzystwoNaukoweKatolickiegoUniwersytetuLubelskiego.Summarium
1997-1998”2000,R.26-27,s.37-45.Sporymmankamentemartykułujestbrakprzypisów.
5
M.Osmałek(tamże,s.37)doliczyłsięich27,zaśJ.Szymański(Wokółgenezy…,
s.503)wymienia25miejscowości.
6
PoglądtakijakopierwszywyraziłW.AbrahamwrecenzjiksiążkiH.Schmit:W.Abra-
ham,rec.:H.Schmit:DierechtlichenGrundlagenderPfarorganisationaufwestslavischen
BodenundihreEntwicklungwährenddesMittelalters.Kw.Hist.1930,z.1(44),s.5911592.
W.Abrahamsądzi,żeponieważwybudowanieiwyposażeniekościołamurowanegowymagało
znacznychnakładów,podejmowanosiętegowspólnie,alezastrzegająckażdemuzfundatorów
prawomianowaniaduchownego.PowoływalisięnatęhipotezęZ.Kaczmarczyk:Monar‑
chiaKazimierzaWielkiego.T.2.Poznań1946,s.78179;M.Wyszyński:Zdziejówustroju
parafialnegowPolsceśredniowiecznej.nSprawozdaniaTowarzystwaNaukowegowLublinie”
1931,z.1(9),s.18.
7
Natakąmożliwośćzwróconouwagę(W.Abraham,rec.:H.Schmit…,s.591;Z.Kacz-
marczyk:Monarchia…,s.79;M.Wyszyński:Zdziejów…,s.18),jakbowiempodajeDłu-
gosz,takiwłaśniebyłpowódfunkcjonowaniapodwójnejobsadyparafiiWszystkichŚwiętych
wKrakowie.
8
K.Maleczyński,rec.:E.Michael:DieschlesischeKircheundihrPatronat.Kw.Hist.
1927,R.41,s.624.
9
J.Szymański:Kanonikatświecki…,s.37.Spośródfundacjiprzeanalizowanychprzez
badaczatylkoStopnicaiKijepowstałyzinicjatywyksięcia,pozostałepochodzązkręgów
prywatnych.WśródmożnowładztwamałopolskiegoprzodowałyrodyOdrowążów,Gryfitów,
Lisów,por.Tenże:Możnowładztwomałopolskie…,s.47.
