Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Systematykapojęćnagresja”inprzemoc”
19
Wjęzykunaukowymistniejeprzedewszystkimpotrzebaprecyzyjnegozdefi‑
niowaniakryteriów,jakiemusispełniaćzachowanie,abymożnajebyłorozpatry‑
waćjakoagresywne
12
.Podstawowekryteriumstanowiwtymprzypadkuinten‑
cjawywołanianegatywnychkonsekwencji,cozwiązanejestzoczekiwaniem,
żepodjętedziałaniedoprowadzidookreślonego,negatywnegorezultatu.Tym
samymzkategoriiagresywnychzachowańnależywykluczyćdziałaniapowodu‑
jąceniezamierzoneszkody,powstałenp.naskutekzaniedbaniaczyniekompeten‑
cji.Jednocześniedotejkategoriibędąsięzaliczaćwszystkiezachowaniamające
naceluwyrządzeniekomuśkrzywdy,którezjakichśprzyczynniedoprowadziły
dozamierzonychkonsekwencji.Koncentracjanasamejintencjiwywołaniaszkody
pozwalatakżeinterpretowaćjakoagresywnybrakdziałaniawsytuacji,gdynie‑
udzieleniepomocyjestrównoznacznezkoniecznościąponiesieniaprzezkogoś
krzywdylubstraty.
DefinicjęuwzględniającąopisanepowyżejkryteriazaproponowaliRobert
A.BaroniDeborahR.Richardson13,uznając,żeterminnagresja”możebyćstoso‑
wanydoopisaniankażdejformyzachowania,którejcelemjestwyrządzenieszkody
lubspowodowanieobrażeńinnejżywejistocie,motywowanejdouniknięciatakiego
potraktowania”.PodobnypoglądprezentujeJanuszSurzykiewicz14,wedługktórego
agresjanoznaczadziałanieskierowaneprzeciwkoosobomlubprzedmiotom,wywo‑
łującymujednostkiniezadowolenielubgniew;celemjestwyrządzenieszkody
przedmiotowiagresji,określonymosobomlubgrupomspołecznym”.Takdefinio‑
wanaagresjamawieleróżnychwymiarów(przedstawionychwtabeli3.),najczę‑
ściejniebranychpoduwagęwpotocznymrozumieniu.
Tabela3.Wymiarytypologiizachowańagresywnych
Modalnośćreakcji
Jakośćreakcji
Bezpośredniość
Widoczność
Wzbudzenie
Ukierunkowanienacel
Typszkody
Trwałośćkonsekwencji
Zaangażowaneobiektyspołeczne
werbalna1fizyczna
działanie1brakdziałania
bezpośrednie1pośrednie
jawne1ukryte
niesprowokowane1odwetowe
wrogie1instrumentalne
fizyczna1psychiczna
przejściowe1długotrwałe
jednostki1grupy
Źródło:B.Krahe:Agresja.Gdańsk:GWP2005,s.17.
12B.Krahe:Agresja.Gdańsk:GWP2005,s.16117;por.D.Clarke:Zachowaniaprospołecz-
neiantyspołeczne.Gdańsk:GWP2005,s.18.
13R.A.Baron,D.R.Richardson:HumanAggression.NewYork:PlenumPress1994;cyt.za:
B.Krahe:Agresja…,s.17.
14
J.S
urzykiewicz
:Agresjaiprzemocwszkole.Uwarunkowaniasocjoekologiczne.Warsza‑
wa:CMPPP2000,s.13.
2*
