Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Częśćpierwsza.Stanowienieistosowanieprawa–zagadnieniametodologiczneiteoretyczne
(atakimiwłaśnieprocesamisąstanowienieorazstosowanieprawa)wymagaujęcia
dynamicznego,opartegonaodpowiednimmodeludecyzyjnym.
Punktemwyjściadouzasadnieniawłączeniakwestiistanowieniaistosowaniaprawajest
rozróżnieniestatycznegoorazdynamicznegoujęciazjawiskprawnych.Rozróżnienie
topociągazasobąistotnekonsekwencjeontologicznedotycząceistotyprawa,jakteż
epistemologiczne(awięczałożeniawkwestiitego,czyijakprawojestpoznawalne)
imetodologiczne(przesądzająceodoborzeisposobieużyciametodbadaniaprawa).
Wdotychczasowejhistoriipoglądównaistotęprawarozróżniasiędwieodmienne
perspektywybadawcze.Pierwszaznichprawoujmujeprawojakofakt(zespółfaktów)
dającysiębadaćempirycznie,przyużyciumetodwłaściwychdlanaukempirycznych.
Osiągnięciazorientowanychempirycznienaukspołecznychoraznaukoczłowiekuwy-
wierająwspółcześnieistotnywpływnarozumienieistotyprawa.Wdrugiejperspektywie
prawoujmujesięjakozespółszczególnychnormpostępowania,utrwalonychjęzykowo
wodpowiednichźródłachprawaorazcharakteryzującychsięmocąobowiązującą.
Oileujęcieprawajakofaktuotwieramożliwościdynamicznegobadaniaprawa,otyle
ograniczenieistotyprawadojegonormatywnegoaspektuzawężamożliwościbadawcze
doutrwalonychkulturowo(wpostaciaktównormatywnych,orzeczeńsądowychczy
decyzjiadministracyjnych),statycznychprzejawówspołecznegobytuprawa.
Przyjęciezałożenia,żeprawojestfaktem(realnymbytempoznawalnymempirycznie),
umożliwiasięgnięciepometodybadańempirycznych,którewnaukachspołecznych
odnosząsięprzedewszystkimdozachowańjednostkowychigrupowychorazdoto-
warzyszącychimprzeżyćpsychicznych.Prawouznajesięwięczapoznawalnepoprzez
dostępnenamzmysłyorazwewłaściwychdlanaskategoriachporządkowaniarzeczy-
wistości(awięcprzedewszystkimczasuorazprzestrzeni).Prawojestzatempozna-
walnenietylkojakoswoistawypowiedźjęzykowa,aletakżejakoczynniklubelement
relacjispołecznych,motywzachowaniabądźczynnikwpływającynadziałaniaidecyzje
(zarównojednostkowe,jakteżspołeczne).Uznanierealnegobytuprawaumożliwia-
wkonsekwencji-włączeniedonaukprawnychkolejnegoobszarubadawczego,jakim
sąprocesydecyzyjneorazzachowaniaiprzeżyciapsychicznepodmiotówuczestniczą-
cychwtychprocesach.Wszczególnościumożliwiaonowłączeniedonaukprawnych
procesówdecydowaniaprawnego(tj.procesówpodejmowaniadecyzjiprawnych).
Uderzającącechąsporadycznienapotykanejwliteraturzeanalizyprocesówstanowienia
orazstosowaniaprawajestrozdzielnośćtejanalizy.Każdyztychtypówprocesudecy-
dowaniaprawnegojestanalizowanyosobno.Stwierdzenietejrozdzielnościanalitycznej
możebudzićzdziwienie,nietowarzyszyjejbowiemzakwestionowaniezasadniczejdla
kulturyprawastanowionegotezyoinstytucjonalnymorazfunkcjonalnymsprzężeniu
międzystanowieniemistosowaniemprawa2.Wkonsekwencjimożemywdoktrynie
2Por.np.S.Wronkowska,Podstawowepojęciaprawaiprawoznawstwa,Poznań2002,s.82-85;S.Kaź-
mierczyk,Z.Pulka,Wstępdoprawoznawstwa,Wrocław2000,s.66-69.
