Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Rodzajebadań.Specyfikapomiaruwnaukachspołecznych
Zależnościwiększejliczbyzmiennych
Rzeczywistośćjestbardziejzłożonaniżto,cobadamy,analizujączwiązkidwóch
zmiennych.Częstozbieramydodatkoweinformacje,któremogąbyćwykorzysty-
wanewdalszychanalizach,np.zapisujemypłeć,wiek,mierzymypoziomciśnienia
badanych.
Wpływzmiennychdodatkowych(towarzyszących)nazwiązekmiędzy
badanymizmiennymimożemykontrolowaćpoprzez:
1)przekształcaniezmiennychwstałe-np.zmiennąWYKSZTAŁCENIE
możemykontrolować,badającwyłączniestudentów-wtedywykształ-
cenieniebędziezniekształcaćrelacjimiędzyXiY,choćmożeokazać
się,żezwiązekwgrupieosóbzwykształceniempodstawowymmainny
kształtniżwgrupiezwykształceniemwyższym;
2)badaniegruppodzielonychlosowo(zbiorowychklonów);
3)eliminowaniewpływuczynnikówważnych,np.wieku,płci,wykształ-
ceniabadanych,lecznieistotnychzpunktuwidzeniapytaniabadaw-
czego,zapomocąprocedurstatystycznych.
36
Jeżeliwjednymbadaniustwierdziliśmyzwiązekpoziomuenergiizekstrawer-
sją,zaśwdrugimzliczbąwypijanychfiliżanekherbaty,niemożemystwierdzić,
jakobietezmiennejednocześniewpływająnazmiennązależną.Abytoocenić,
powinniśmymierzyćwszystkietrzyzmiennewjednymbadaniu(patrzrozdział7.).
Ogólnie-ointerakcyjnymwpływiezmiennychniezależnychnazmiennązależną
mówimywtedy,gdyniemożnagoprzewidziećnapodstawieznajomościrelacji
poszczególnychzmiennychzezmiennązależną.
Wrzeczywistościpewniewiększośćinteresującychnaszjawisknależytłuma-
czyćwpływeminterakcjizmiennych.Banalnyprzykładdotyczyśrodkównasen-
nychialkoholu,którywodpowiedniejdawceusypia.Gdybywpływobuzmiennych
byładdytywny,popijanieśrodkównasennychalkoholempowinnopowodować,że
zaśniemyjeszczeszybciej.Atuniespodzianka-wpływniejestaddytywny(efekty
zmiennychniesumująsię),tylkointeraktywny-grozinamśmierć,awięcefekt,
któregoniedałosięprzewidzieć,znającwpływpojedynczychzmiennych.Inny
przykład:substancjezawartewananasiemogąpobudzaćprzemianęmaterii,iden-
tyczniemożedziałaćostrapapryka-aleniewiemy,jakiefektuzyskamy,jedząc
ananasazpapryką.Badaniawskazują,żealkoholmożedziałaćnaapetytinaczej
uludziznormalnąwagąiotyłych.Zależnościinterakcyjnemogądotyczyćwięk-
szejliczbyzmiennych-np.tuczyćmożetylkopiwo(aleniewino)spożywane
razemzchipsami,itylkouludzizrozhuśtanągospodarkąinsulinową,oniskim
poziomieaktywnościfizycznej(zarównocelowej,jakimimowolnej).Toprzykład
