Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarekMichalski
mimoprób,jakienaprzestrzenikilkuwiekówpodejmowano27.WXVw.pojawiąsię
pierwszekonstytucjesejmoweikontynuacjawzakresieprawastanowionego,które
przyrastaćbędziewokresachnastępnych,spowoduje,żeulegniezmianiestruktura
prawastaropolskiego,atymsamymwzrośniepoziomjegozawiłości.Będzieono
konglomeratemprawazwyczajowego,przywilejówstanowychikonstytucjisejmo-
wych,tworzącwyjątkowozłożonyporządeknormatywny.Archaiczneizagmatwane
prawostaropolskieodbiegałoznaczącoodeuropejskichstandardów,pomijającswoim
zakresemcałkowiciedo1775r.zagadnieniaprawno-handlowe,czymniekorzystnie
odbijałosięnatlenaprzykładprawafrancuskiego,gdziejużw1673r.wprowadzono
pierwsząograniczonąjeszczekodyfikacjęwpostaciOrdonanceducommerce
LudwikaXIV28,będącąjednolitąiobowiązującąnaterytoriumcałegopaństwa,
azatempowszechnąregulacjązakresuprawahandlowego.DodorobkuOrdonnance
ducommerceorazpraktykiżyciagospodarczego,kształtującejsiępodjegorządami,
nawiązywaćbędziezresztąpóźniejszakodyfikacjanapoleońskazlat1804–180729.
Brakregulacjiprawno-handlowychbyłwyrazemniechętnegozzałożeniapodej-
ściadosprawhandluiprzemysłuzestronyspołeczeństwaszlacheckiegojakonarodu
politycznego,czylitejczęścispołeczeństwapolskiego,którejprzysługiwałapełniapraw
politycznych.T
.Ostrowski,autorwydanegow1784r.opracowanianatematobowią-
zującegowPolsceprawaprywatnegopt.Prawocywile,alboszczególnenarodupolskiego
zstatutówikonstytucjikoronnychilitewskichzebrane,rezolucyamiRadyNieustajoncey
obiasione,dodatkamizprawakanonicznego,magdeburskiegoichełmińskiegopomnożone,
aporządkiemprawrzymskichułożone30,wtomieI,wczęścipoświęconejumowom,
azatytułowanejOkontraktachsamougodnych,zauważa,żebrakwprawiekrajowym
jakiejkolwiekregulacjiprawnejodnoszącejsiędospółek,jakożeumowatakajako
kontraktnnaywłaściwszyoniestKraiomkupiectwembawiącymsię:awPrawodaw-
stwienaszymdawnieyszymwcalenicnieznayduiemy”.Kontynuująctenżewątek
rozważań,T
.Ostrowskidodaje,żebrakwówczesnymprawiepolskimunormowań
mającychzapewnićpewnośćibezpieczeństwoobrotu,jakożenwPrawodawstwie
naszymdawnieyszymwcalenicnieznayduyemy[...],cobynasprzeświadczało,aby
daiącynamPrawa,oobowiązkachibezpieczeństwiehandluiącychbaczyli”31.Sprawy
27Por.I.Jakubowski,KodyfikacjeprawapolskiegowiekuOświeceniaispórorolęprawarzymskiego
napoczątkuXIXstulecia,StudiaPrawno-Ekonomiczne2009/LXXX,s.103in.
28Por.m.in.A.D.Szczygielski,Encyklopediapraktykiprawniczej,cz.I,Prawohandlowe,
red.A.D.Szczygielski,Warszawa1938,s.11;S.Janczewski,Prawohandlowe,weksloweiczekowe,War-
szawa1947,s.11,orazA.Klimaszewska,CodedecommercefrancuskiKodekshandlowyz1807r.,
Gdańsk2011,s.38in.
29Natematmotywówjejwprowadzeniapor.m.in.Ch.Lyon-Caen,L.Renault,Traitédedroit
commercial.Leseffetsdecommerce,t.I,Paris1889,s.31in.
30Por.T
.Ostrowski,Prawocywile,alboszczególnenarodupolskiegozstatutówikonstytucjikoron-
nychilitewskichzebrane,rezolucyamiRadyNieustajonceyobiasnione,dodatkamizprawakanonicznego,
magdeburskiegoichełmińskiegopomnożone,aporządkiemprawrzymskichułożone,Warszawa1784,t.I,
s.263.
31TakT
.Ostrowski,Prawocywile,alboszczególnenarodupolskiego...,s.264in.
102