Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
9
sprawwchodzącychwobrębwspółczesnejhistorii,podejmowanychwPol-
sceLudowejlubtakich,którymizajmowaniesiębyłozakazane.Wtymwy-
padkułączyłosiętozprocesemszerszymibyłojegokonsekwencją:wpew-
nychokresachwogóleniechętniemówionoowszystkim,coŻydówdoty-
czy,agdytakatendencjapojawiałasię,narelacjeiobrazyHolokaustu,
atakżenarefleksjeonimniebyłomiejsca.Tutajtrzeba,oczywiście,wy-
mienićpierwsząpołowęlatpięćdziesiątych,czyliczasyklasycznegostali-
nizmu,orazokresmarcowyztymwszystkim,cogopoprzedzałoicopo
nimnastąpiło.Literaturata,ograniczananaróżnesposoby,choćnigdy
wzasadziebezpośrednioniekwestionowana(możepozajakimiśwyskoka-
miwroku1968),wistocienigdyniezanikła.Jesttojedenzpolskichpara-
doksów,żewprzemilczeniachiwfałszowaniubrakowałokonsekwencji.
Itakwpierwszymzprzywołanychokresów,kiedyproblemmartyrologiiży-
dowskiejuznanozasprawęnieistotną,ukazywałysięcenneopowiadania
AdolfaRudnickiego,naogółdalekieodsocrealistycznychschematów3,
awkrótcepoantysemickichszaleństwachkońcalatsześćdziesiątychBog-
danWojdowskiopublikowałswójprzejmującyChlebrzuconyumarłym4.
Jużnasamymwstępiepojawiająsiępytaniadotycząceinnychspraw,
związanychztąliteraturą,nietylkokwestiajejosadzeniawrealiachPRL-
-owskiegożyciakulturalnegoipolitycznego.Przedewszystkimproblemjej
ewolucji,boprzecieżniezastygłaonawtejpostaci,jakąjejnadalijeszcze
wlatachczterdziestychtacypisarzejakNałkowska,Borowski,Rudnicki,
atrochępóźniej–BuczkowskijakoautorCzarnegopotoku.Myślę,żejakiś,
choćzaledwiewstępny,obrazjejprzekształceńwyłonisięzeszkicówzebra-
nychwtejksiążce.Przekształceńwynikającychnietylkozezmianpolitycz-
nych(wpewnychprzypadkachmająoneznaczeniecałkiemdrugorzędne),
alezróżnicdoświadczeń,perspektywipokoleń.Trzebatopodkreślićszcze-
gólniedobitnie:olosachtejliteraturydecydująnietylkoczynnikibiologicz-
ne,czylinieuchronneodchodzenietych,którzyprzeżywaliHolokaustjako
ludziedorośli;nieznikaonawrazznimi,stajesięwjakiśsposóbsprawą
ogólną,nieograniczającąsiędozapisuosobistychdoświadczeńczynawet
relacjizdrugiejręki,opartychnarelacjachiopowieściachuczestnikówiob-
serwatorów.Zmianaautorskichpodmiotówpociągazasobąprzekształcenia
ocharakterzezasadniczym.Taksiążkapoświęconajesttakżetejsprawie.
3Zob.monografięJ.Wróbla,Miaracierpienia,OpisarstwieAdolfaRudnickiego,
Kraków2004.
4Zob.monografięA.Molisak,Judaizmjakolos,RzeczoBogdanieWojdowskim,
Warszawa2004.
