Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
MagdalenaKowalska
chcesiędaćdozrozumienia”2.SłownikJęzykaPolskiegoPWNzawężanie-
coznaczenieterminu,określającironięjako„ukrytądrwinę,utajoneszy-
derstwo,złośliwośćzawartąwwypowiedzipozornieaprobującej”.
Tymdefinicjomrzeczywiścieodpowiadawiększośćironicznychwypo-
wiedzi,jakiesłyszymyiwypowiadamykażdegodnia.Gdymówimy:„Wspa-
nialenasurządziłaś”doosoby,któraspóźniłasięnapociąg,uniemożliwia-
jącwyjazdkilkuosobom,naprawdęmamynamyśli„Fatalnienasurządzi-
łaś”.Gdyktośmówi:„alepięknapogoda”wponury,deszczowywieczór,
domyślamysię,żemanamyśli,pogodajestwstrętna.Gdyusłyszymyod
kogośwypowiedzianekąśliwymtonem:„Ciekawe,cojeszczemaszmido
powiedzenia”,możemyprzypuszczać,żetenktośwcalenieuważazacie-
kaweanitego,copowiedzieliśmydotejpory,anitego,cowłaśniezamie-
rzamypowiedzieć.Wewszystkichtychprzypadkach,faktycznie,ironiajest
mówieniemprzeciwieństwatego,cosięnaprawdęmadopowiedzenia.Gdy
jednakzaczynasięulewaijednaosobamówi:„Dobrze,żeniezapomnia-
łaśpodlaćkwiatków”miałabymiećnaprawdęnamyśli,żenienależało
ichpodlewać?Gdybyzaśspytała:„Niezapomniałaśprzypadkiempodlać
kwiatków?”zpunktuwidzenialogikitrudnobyłobywogólepodaćzna-
czeniesprzecznezdosłownym,zdaniepytająceniemożebowiemzostać
zanegowane.Tymbardziejtrudnouznaćtozdaniezawypowiedźpozornie
aprobującą.Aprzecieżzdecydowaniemamytudoczynieniazironiąizte-
gotypupytaniamiironicznymispotykamysiębardzoczęsto.Cowięcej,
przywszelkichbardziejskomplikowanychisubtelnychużyciachironiipo-
jawiałybysiępodobneproblemy.
Dlategosłuszniejszewydajemisięstwierdzenie,żeironiajestujawnia-
niemsprzecznościmiędzyludzkimioczekiwaniamiipragnieniamiarze-
czywistością,ukazujeteoczekiwaniajakobezzasadne,żałosnelubabsur-
dalne.Wracającdoprzykładuzdeszczemjeśliktoś,patrzącnazacinają-
ulewę,mówi„pięknapogoda”,tonietylkoprzekazujeinformację,że
pogodajestbrzydka,aleteżwyrażarozczarowanie,zaznaczaśmieszność
iabsurdalnośćswoichoczekiwań,żepogodamogłabybyćładna.Ukazuje
sprzecznośćmiędzytym,czegooczekiwał,astanemfaktycznym.Zdanie
ironicznepozwalawięcprzedewszystkimpowiedziećwięcej,umożliwia
pewnąkondensacjętreści,podobniejakmetafora.
Przykładzpodlewaniemkwiatów,choćłatwosobiewyobrazićtysiącepo-
dobnych,ironicznychpytań,zaczerpnęłamzartykułuDanaSperberaiDeir-
2Manièredesemoquer(deqqnoudeqqch.)endisantlecontrairedecequ’onveut
faireentendre.