Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
ROZdZIAŁI
Wangielskojęzycznychopracowaniachspecjalistycznychtermin„dyskurs”
pojawiasięwopracowaniachXX-wiecznych.Stałymelementemdefinicyjnym
wnaukachspołecznych,atakżesocjolingwistycznychjesttraktowaniedyskur-
sujakojęzykawużyciu(languageinuse)23,awbadaniachtekstowychjako
jednostkitransfrastycznej,tj.większejniżakapit,rozmowaczywywiad.Zna-
miennejest,żeubadaczyanglojęzycznychdyskursjestutożsamianyztekstem,
aanalizadyskursutopoprostuanalizatekstu24.JakzauważaBarbaraJohnstone
(2008,3)termin„analizajęzyka”sugerujebadaniejęzykajakoabstrakcyjnego
systemu.Natomiasttermin„analizadyskursu”implikujezainteresowanietym,
jakludziekorzystajązwiedzyojęzyku,opartejnapamięciotym,copowiedzie-
li,usłyszeli,zobaczylilubnapisaliwcześniej.Analizadyskursuskupiasięm.in.
wokółtakichproblemówbadawczychjak:sposobypowiązaniaposzczególnych
wypowiedzi,wprowadzanienowegotematu,utrzymywaniedominującejpozy-
cjiwstosunkudoinnychuczestników.Analizowanyterminobejmujeswoimza-
kresemzasadniczozarównoformęmówioną,jakipisaną,choćwtradycyjnych
badaniachbywa,żeterminy„dyskurs”,„analizadyskursu”(discourseanalysis)
zarezerwowanesądlareferowaniabadańnadkomunikacjąmówioną,natomiast
komunikacjapisanaokreślanajestjako„tekst”,abadanianadniąto–„lingwi-
stykatekstu”(textlinguistics)25.Wartododać,żepodobnerozróżnienieobecne
jesttakżewpracachniemieckich,wktórych„tekst”używanyjestwznaczeniu
monologowejwypowiedzipisemnej,a„dyskurs”wznaczeniurozmowy,dialogu,
konwersacji(Grucza2007,93).
Wspólnymipunktamipolskichiobcychujęćjesttraktowaniedyskursujako
narzędziakomunikacjiiwiązaniegozkontekstemspołecznym.Dyskurszawsze
odnosisiędookreślonejrzeczywistościjęzykowej.Analizadyskursumożebyć
prowadzonazperspektywynadawcy(jegointencji),aletakżeodbiorcy,którydo-
23Por.np.słownikJ.Richardsaiin.(1985),RoutledgeEncyclopediaofLanguageTeachingand
Learning(2000).
24WRouthledgeEncyclopediaofLanguageTeachingandLearning(2000,179)tekstemna-
zywanajestkażdajęzykowastruktura,którajestspójna(koherentna),aletakżemożliwadoza-
akceptowania(wsensiegramatycznym)iodpowiedniawaktualnejsytuacjikomunikacyjnej(tj.
zaakceptowanaprzezinterlokutorów).Wdalszejczęściartykułuhasłowegoprzedstawionajest
zmianaperspektywybadawczej,jakadokonałasięwanalizachjęzykapodwpływemrozwojuprag-
matykijęzykowej.
25Odmiennieakcentymiędzydyskursematekstemrozłożonesąwszkoleszwajcarskiej.We-
długjejwybitnegoprzedstawicielaJ.-M.Adamazwiązekmiędzytekstemadyskursemnajpełniej
obrazujeprzedstawieniewformiematematycznegorównania:dyskurs=tekst+warunkipro-
dukcjisłownej.Dyskursjestprzedmiotemkonkretnym,produktemkonkretnejsytuacji(zuczest-
nikami,instytucjami,miejscem,czasem),bliskijestwypowiedzi,obiektowimaterialnemu
iempirycznemu;tekstzaśjestprzedmiotemabstrakcyjnym,funkcjonującymwramachokreślonej
teoriiwyjaśniającejmechanizmjegostruktury.Por.H.Grzmil-Tylutki(2000,9),M.-A.Paveau,
G.-É.Sarfati(2009,218–219).
