Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
FranciszekCzech
Popierwsze,jakjużzaznaczyłem,wybranezostałypracedotyczące
problemówteoretycznych.Prezentowaneartykułyniestanowiąstudiów
przypadkówwybranychteoriispiskowych.Oczywiścieposzczególniau-
torzyodwołująsiędonajróżniejszychznanychimniejznanychwyjaśnień
spiskowych,aleczyniątowceluzilustrowaniaogólniejszychtez,anie
zmyśląosystematycznymopisieidogłębnejinterpretacjikonkretnych
przekonań.Kryteriumwyboruogólnychrozważańprzesądziłozarazem
otym,żewzbiorzeznalazłysięwyłączniepraceakademickie.Istniejewie-
le,nierazbardzointeresujących,publicystycznychipowstałychpozainsty-
tucjonalnymobiegiemdociekańnatematspiskówiichpostrzegania,ale
wzdecydowanejwiększościdotycząonekonkretnychteoriispiskowych,
nawetjeśliprzyokazjiformułowanesąwnioskiogólniejszejnatury.Mimo
wszystkosystematycznepodejmowaniebardziejabstrakcyjnychzagadnień
związanychzfunkcjonowaniemcałejkulturykonspiracyjnejpozostajedo-
menąbadaczyakademickich.
Jednakdociekaniaakademickienatentematnieprzypominająmono-
litu.Dlategoprzyjętezostałokryteriumpolegającenadoborzepracsto-
sunkowozróżnicowanych,odzwierciedlającychróżnetradycjebadawcze.
Zebranezostałytekstynapisaneprzezhistoryka(RichardHofstadter),psy-
chologaspołecznego(SergeMoscovici),filozofówzajmującychsiękwe-
stiamispołecznymi(CharlesPigden),epistemologicznymi(BrianKeeley,
LeeBasham),jakietycznymi(JuhaRäikkä),politologa(MarkFenster)
orazprzedstawicieliszerokorozumianychstudiówkulturowych,doktórych
zaliczyćmożnazarównostudianadkomunikacją(JackBratich),literaturo-
znawstwo(TimothyMelley),atakżeamerykanistykę(PeterKnight).Za-
skakiwaćmożebrakpracstrictesocjologicznych.Wdużejmierzewynika
tozfaktu,żesocjologowieniesąnajaktywniejszymiuczestnikamiinterdy-
scyplinarnejdebatyoteoriachspiskowych,wktórejwrazzupływemczasu
szalaciężkościprzesunęłasięzhistoriidokulturoznawstwa.Znamienny
nietylkodlapolskiejsocjologiijestfakt,żewpięciotomowejEncyklopedii
socjologiihasłonspiskowekoncepcjehistorii”opracowanezostałoprzez
historykaJanuszaTazbira3.Nieznaczytojednak,żewogólebrakjestso-
cjologicznejrefleksjinadteoriamispiskowymi.Socjologicznetropymożna
odnaleźćwprzywołanymjużrozdzialebibliograficznymzamykającyman-
tologię.Aleznajdująsięonerównieżwposzczególnychtekstach.Wszyst-
kiepraceMoscoviciego,łącznieztątupublikowaną,osadzonesągłęboko
wtradycjimyśliÉmile’aDurkheima.Dosocjologiibliskojestrównież
3Encyklopediasocjologii.Suplement,OficynaNaukowa,Warszawa2005,s.266-268.
