Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.LITERATURAPRZEDMIOTU
25
Zzagadnieniemintensyfikowaniawzrostugospodarczegowiążesięproblem
wyborutechnikprodukcjiwkrajachrozwijającychsię.Sprowadzasięondopo-
szukiwaniatechnikpośrednich(międzytradycyjnymiinowoczesnymi)lubdosto-
sowanych(dowarunkówpanującychwgospodarcesłaborozwiniętej-nadwyżki
siłyroboczejiniedostatecznychzasobówkapitału).Dyskusjenatentemat
zapoczątkowałAmartyaKumarSen[Sen1960].Poszukiwaniaoptymalnejalokacji
czynnikówprodukcji,któramiałabyćrealizowanaprzezpaństwo,doprowadziły
Senadowniosku,żekryteriummaksymalizacjinadwyżki,któramożebyćprze-
znaczonanainwestycje,jestsprzecznezmaksymalizacjązatrudnienia.Wynikało
toztego,żetechnikakapitałochłonna-wporównaniuzpracochłonną-pozwala
nagenerowaniewiększychoszczędności,alewiążesięzmniejszymzaangażowa-
niempracy.Wielubadaczykoncentrowałosięnaprzyczynachstosowaniawpra-
ktycenieodpowiednichtechnikprodukcjidowyposażeniawczynnikiprodukcji
iceleinwestycyjnegospodarek.WedługFrancesStewart,różnerodzajeprzed-
siębiorstwkierująsięróżnymimotywamiprzywyborzetechnikprodukcji.Wielkie
przedsiębiorstwapreferująimportowanekapitałochłonnetechnologie.Drobni
przedsiębiorcywszczególnościkoncentrująsięnaprzetrwaniuitemupodporząd-
kowujątechnologięprodukcji[Stewart1978].
ModelowiSenazarzucanopomijaniepostęputechnicznegoipodważanotezę
okoniecznościstosowaniatechnikkapitałochłonnychwkrajachrozwijającychsię,
proponująctechnikipośrednie[Dobrska1963;Piasecki1989].Miałytobyć
technikipośredniemiędzytradycyjnymi,stosowanymidotychczaswtychkrajach,
anowoczesnymi,rozwiniętymiwkrajachuprzemysłowionych.Technikipośrednie
miałyposiadaćczterypodstawowecechy:małaskalaoperacji,prostotakonstrukcji
iwykonania,niskakapitałochłonnośćiminimalnaszkodliwośćdlanaturalnego
środowiska.IdeatechnikpośrednichznalazławsparciewtezachErnstaFriedricha
Schumachera,zawartychwksiążce:Małejestpięknez1973roku.Autorstwierdza
wniej,żerozwójwielkiegoprzemysłujestsprzecznyzmożliwościamiipotrze-
bamispołeczeństwwkrajachsłaborozwiniętych.Wynikatoztego,żezasoby
kapitałusątamniewystarczającebyopieraćrozwójnawielkichprzedsiębior-
stwach,którezresztąpowodujądehumanizacjępracy.Dlatego-jegozdaniem-
„rozwojowitechnicznemumożnanadaćnowykierunek,któryzaprowadzinas
zpowrotemdorzeczywistychpotrzebczłowieka,corównieżoznacza:dowła-
ściwejmuskali.Człowiekjestmałyidlategoto,comałe,jestpiękne”[Schuma-
cher1981,s.181].Koncepcjatechnikdostosowanychstałasiępodstawąszeroko
zakrojonychposzukiwańpraktycznychrozwiązań,któremogłybybyćzastosowane
wkonkretnychkrajach.
Wramachbadańnadproblemamizacofaniagospodarczego,jednymzkluczo-
wychzagadnieńuwzględnianychwanalizachbyłoznaczeniewymianyhandlowej
zzagranicądlaprocesówgospodarczychwkrajachsłaborozwiniętych.Wtej
kwestiizarysowałsięwyraźnypodziałwpostrzeganiuszansizagrożeńpłynących
zhandluzagranicznego.Jednagrupabadaczy(RagnarNurkse,JacobViner)
twierdziła,żeeksportsurowców,możebyćźródłemkorzyścidlakrajówsłabo
rozwiniętychpoprzezdziałanieefektumnożnikowego,zagospodarowanieniewy-
