Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
STRUKTURAINSTYTUCJONALNO-ORGANIZACYJNAAROZWÓJ
nyprzemysłjest„zorientowanynaciągłeposzukiwanieudoskonaleń,zdolnydo
dostosowywaniasię”,„produktysądostosowanedonowoczesnychpotrzeb”,
„wykorzystujewydajnemaszyny(...),kontrolujeprocesprodukcjiiopierasięna
nowoczesnychtechnikachzarządzania”[ibidem,s.4].Oiletradycyjnerzemiosło
ulegamarginalizacjiwprocesierozwojugospodarczego,to:„(...)gdykrajosiągnie
pewienminimalny,krytycznypoziomuprzemysłowienia,udziałmałychprzed-
siębiorstwwgospodarceniemaleje,alepozostajestaływprocesiedalszego
uprzemysłowieniairozwoju”[ibidem,s.21].Autorzyzwróciliuwagęnakomple-
mentarnerelacjemiędzyprzedsiębiorstwamiinazdolnośćprzetrwaniadrobnej
wytwórczościdziękikooperacjizwiększymifirmamilubzajmowaniesiętymi
dziedzinamiprodukcji,któreniesąatrakcyjnedladużychproducentów.Stwier-
dzeniaStaleyaiMorse’a,dotyczącekomplementarnychrelacjimiędzyprzedsię-
biorstwamiróżnejwielkości,znalazłyswerozwinięciewpóźniejszychbadaniach
problematykiMSP.
W1982rokuDenisAndersonzaproponowałkompleksoweujęciekwestii
małychprzedsiębiorstwwrozwijającejsięgospodarce[Anderson1982,s.6-31].
Wykorzystałondoświadczeniakrajówuprzemysłowionych,przedstawionewspo-
sóbmodelowyprzezBertaHozelitz’awartykulez1959roku.SyntezaAndersona,
opierasięnaanaliziedoświadczeńkilkudziesięciukrajów,główniewysoko
rozwiniętych,izostałazweryfikowanawkontekściegospodarekkrajówroz-
wijającychsięnaróżnympoziomierozwoju.Wefekciepowstałtrzyetapowymodel
zmianroliispecyfikidrobnegoprzemysłuwprocesierozwojugospodarczego.
Modeldotyczywyłącznieprzemysłuprzetwórczego,coodzwierciedlaówczesne
zainteresowanieindustrializacją,jakokluczowymelementrozwojugospodarcze-
go.Napodstawieudziałuróżnychfirmwzatrudnieniu,Andersonwyróżniłsię
trzyfazyprzekształceństrukturywielkościfirmwprocesieindustrializacji:
1.Fazachałupnictwa-wgospodarceoprzeważającymudzialerolnictwawpro-
dukcjiizatrudnieniuchałupnicyzatrudniająod1/2do3/4siłyroboczejza-
angażowanejwprzetwórstwie.Liczne,zlokalizowanegłównienaterenach
wiejskich,warsztatyfunkcjonująoboknielicznychwiększychfirm,głównie
zagranicznychlubpaństwowych,zlokalizowanychwośrodkachmiejskich.
Małefirmysąściślezwiązanezrolnictwem,któregoproduktyprzetwarzająina
potrzebyktóregoprodukująstosunkowoprostenarzędziaorazwyrobykon-
sumpcyjnedlaludnościwiejskiej.Produkcjachałupniczajestniskodochodowa
iniepozwalanawygospodarowanienadwyżkinainwestycje.
2.Fazamałychwarsztatówrzemieślniczychifabryczek-wbardziejrozwiniętych
regionach,owyższympoziomiedochodupercapita,pojawiasięwięcejprzed-
siębiorstwmałychiśrednich,charakteryzującychsięfabrycznymsposobem
produkcji.Ichprodukcjastopniowoeliminujezrynkuwarsztatyrzemieślnicze.
Małezakładyprodukcyjnemnożąsięszybkoizastępująchałupnictwowwielu
gałęziachprodukcji.Zniektórychchałupniczychwarsztatówwyrastająfabryki,
mniejszeczynawetduże.Wieleinnychwarsztatówchałupniczychjestangażo-
wanychwsystemienakładczymprzezpoczątkującychprzedsiębiorców,którzy
wtensposóbminimalizująkoszty.Spadekudziałuwiejskiegochałupnictwa
