Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przyrodawmieście:pamięćczyzapomnienie?ś
Weißensee
19
Dlawielubadaczypojęcienmiejscepamięci”tożsamejestzeznaczeniemter-
minunśrodowiskoludzkie”.Miejscapamięcitoprzestrzenie,któreobrosłyludzki-
miemocjamiiwspomnieniami1pomniki,budynki,ulice,cmentarzeitp.Niema
chybawiększegozagrożeniadlatrwaniacmentarzyniżprzyroda.Pozostawione
najejpastwę,prędkopopadająwdewastację,stającsięszczególnymsymbolem
zapomnienia,absolutnejnie-pamięci.Aleczysłuszniezatakieuchodzą?
NażydowskimcmentarzuWeißensee,położonymwewschodniejczęści
Berlina,przezkilkadziesiątlatrządysprawowałyroślinyizwierzęta1możemy
spotkaćtamrzadkieodmianycybulicy,jesiony,platany,chrabąszcze,myszy,
anawetlisy.Cmentarzzostałzamkniętywlatachtrzydziestychubiegłegowieku,
wkrótcepodojściudowładzynarodowychsocjalistów.Powojniekomunistyczne
władzeBerlinamałointeresowałysiępodupadającymzabytkiem.Dopieroporoku
2005,kiedyGminaŻydowskawrazzSenatemmiastarozpoczęłastarania,aby
cmentarzzostałwpisanynalistęzabytkówUNESCO,przystąpionodoszeroko
zakrojonychplanówrewitalizacyjnych.Cociekawe,niektórzyzprojektantów
postawilisobiezacelchronićnietylkodziedzictwokulturowe,aletakżesponta-
niczniewyrosłyświatprzyrody13.
Itutajpojawiłsięproblem.Czymożnapogodzićochronęcmentarzazochro-
nąśrodowiskanaturalnego?Przyrodastanowiłarealnezagrożeniedlacmentarza.
Rozrastającesiękorzeniedrzewpodważałynagrobkiiprzechylałyjenabok.
Mechibluszczprzesłaniałyinskrypcjenagrobne.Drzewazawalałysięzestaro-
ścibądźpodnaporemwiatru,niszczącpomnikiinagrobki.Planiściibadacze
pracującynadprojektemstanęliwięcprzednieladaproblemem:Czymożna
pogodzićochronętychdwóchróżnychświatów?
Eksperciwpierwpodkreślali,żepomiędzyprzyrodąakulturąistniejeścisła
korelacja,bezktórejniebyłobyhistoriicmentarza.Wskazywaliprzykładowo,
żeokreślonyrodzajdrzewjestściślezwiązanyzówczesnąestetykącmentarną.
Wpierwszychdwóchdekadachpozałożeniucmentarza,awięcdookoło1900
roku,sadzonogłówniejesiony.Późniejgustspołecznyuległzmianieizaczęto
faworyzowaćroślinynwieczniezielone”,takiejakbukszpanczyróżanecznik.
Teroślinyrosnąprzynajmłodszychmiejscachpochówku,nieznajdziemytam
natomiastjesionów,obecnychwnajstarszejczęścicmentarza.Podobnąrolępeł-
niłyozdobnekwiaty,np.cybulica,wskazującanazabiegiogrodowe,którychnie
13
ilkowarik,MllippE,llklfischEr:DasökologischeErbeaufdemFriedhofinWeißensee:
NaturschutzversusDenkmalpflege?In:JüdischeFriedhöfeundBestattungskulturinEuropa.Jewish
CemeteriesandBurialCultureinEurope.InternationaleFachtagung/InternationalConference.
Berlin-Weißensee2011,s.46152.Zob.też:115.628BerlinerDerjüdischeFriedhofWeißensee.
DokumentationderflächendeckendenErfassungderGrabstätten.Petersburg2013.
