Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Bycieosobą–zagubioneelementy
WitoldStarnawski
Wydajesię,żepotrzebnejestdzisiajformułowanienanowoparadygmatu
humanistycznego,określeniaspecyfikibyciaczłowiekiem(osobą),odnalezie-
niazagubionychelementów.Nadwaznich-zdaniemautoraniniejszegoarty-
kułu-najważniejsze,wartozwrócićuwagę.
Chodzipopierwszeodotarciedotego,copierwotne,źródłowe,cowarun-
kujesens,coprzerastaczłowieka,uwczym”
,dziękiczemuczłowiekżyje,conie
jestprzezniegoustanowione,leczcogostanowi,czegonietworzy(atymbar-
dziejniestwarza),leczcojestmuudane”
,cojestuprzedrozumieniem”iupo-
nadrozumieniem”
.Tymczymśjestistnienie-takjakjerozumiałśw.Tomasz
zAkwinu,awprzypadkuczłowieka-istnienieosobowe,faktubyciaosobą”
.To,
wczymczłowiekuuczestniczy”
,leczcojestuprzedniewobecniego3.Najwięk-
szenieporozumieniehumanizmuimyślinowożytnej-jaksięwydaje-pole-
gałonautrwalaniuprzekonaniajakobyczłowiekmiałswojąspecyfikęzawdzię-
czaćsamemusobie,jakbymiałasięonamieścićwkręguJEGOaktywności,
rozumienia,wolności.
Drugimelementem,wniedostatecznymstopniuwykorzystanym,pozosta-
jącymnauboczu,anawetusuwanymzkręgufilozoficznejrefleksjihumanistów,
byłazdolnośćprzekraczaniasiebie,przejawiającasięwaktachtranscendencji:
poznawania(stwierdzanieiuznawanieprawdy),działaniaiwolności(stano-
wienieosobie),aktachmiłości(przebaczanie,ofiarowaniesiebie).Iniechodzi
ousuwanietychaktówzeświatanaukiikultury(cobyłobyprzecieżniemożli-
we),leczotakąinterpretację,którazamazywałabyichznaczenie.Cóżbowiem
mówitoodkrycie-istotęczłowiekastanowito,cogoprzekracza,coprzekracza
poziomtego,coludzkie.Jestwnimcośnadludzkiego,uboskiego”
.Czyżbłąd
iźródłoniemocyhumanumniepolegałnatymwłaśnie,żedążącdoautono-
miiczłowiekaipodkreślającjegowielkośćusuniętoto,cooniejstanowi.Myśl
chrześcijańska,azjejinspiracjitakżemyślpersonalistyczna,tęspecyfikęwidzi
jakodarStwórcy.Iwidzitendartrojako:
•danywakciestworzenia(wspólnywszystkiemucoistnieje-dobro
transcendentalne);
•wszczególnysposóbdanyczłowiekowijakoaktistnieniaosobowego,
człowiekjestwięcuobrazemBoga”
,imagoDei,istniejebowiemjakonaj-
doskonalszytypbytu-osoba;
3
Ponownymodkrywcątegozagubionegoelementuiprzeciwnikiemjegosubiektywiza-
cjijestMartinHeidegger.
