Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
WitoldStarnawski
wtymprzypadkunieoznaczajakiegośuszczegółowieniawiedzyczywydobycia
ipodkreśleniajejpraktycznegoaspektu.Raczejchodziorealizacjęcelupedago-
giki,któryjestzbieżnyzcelamipedagogiiiwychowania,ajestnimteoretyczna
ipraktycznapomocwdoskonaleniu(młodego)człowieka.Ztegopunktuwi-
dzeniamożnawskazaćwymaganiaformalnedotyczącewartościparadygmatu
iwarunkówjegoobowiązywalności.Należypodkreślić,żewszystkiewyżejwy-
powiedzianeuwaginatematogólnychuwarunkowańparadygmatupozostają
wmocy.Wtymmiejscuwskazujemywarunkidodatkowe,któresąkonieczne
lubpożądanezperspektywypedagogicznej.Znaczenieparadygmatówwystę-
pującychwpedagogice(pedagogii)powinnobyćwyznaczoneprzezto,wja-
kimstopniuujmująoneistotęispecyfikęrzeczywistościwychowania.Wwersji
negatywnejkryteriumtoeliminowałobytakieujęcia,wktórychgubisięiznie-
kształcaspecyfikęczłowiekaiprocesjegodoskonalenia.Ponadtoprezentowa-
neteorieimodelepowinnybyćsprawdzalne(falsyfikowalne)wwarunkach
możliwienajbardziejzbliżonychdonaturalnych.Niechodziwtymprzypad-
kutylkooichefektywność,alerównieżoochronępodmiotowościosób,któ-
rewprocesiewychowanianiemogąbyćpoddawaneeksperymentomnaru-
szającymichintegralność,zawierającymzbytwielkieryzykoniepowodzenia,
nieokreślonychcodoskutków.Ztegorównieżpowoduprezentowaniuteorii
imodelipowinnotowarzyszyćujawnianieieksponowaniezałożeń,elementów
ukrytych,wskazywanienamożliweniebezpieczeństwa,określaniegranicobo-
wiązywalności.
Wartorównieżrozważyćdwapozateoretycznewarunki,którepowinnyspeł-
niaćpedagogiczneteorieimodele.Wydajesię,że-popierwsze-powinnybyć
efektywneiużytecznedlapraktykipedagogicznej.Zdarzasiębowiemtak,że
sąoneswoistymuprzedłużeniem”czyadaptacjąteoriiikoncepcjiwytworzo-
nychgdzieindziej:wpsychologii,socjologii,anawetsąwyznaczoneprzezja-
kieśnurtyideologiczneipolityczne,iniezawierajątego,copowinnostanowić
specyfikępedagogiki.Podrugie,zewzględunarolęjakąpełniąwpedagogice
teorietepowinnybyćtakformułowane,abybyłydostępneizrozumiałedlawy-
chowawców(wjakimśstopniurównieżdlawychowanków),atoznaczyrów-
nież,abybyłyprzekładalnenajęzykdoświadczeniapotocznego.
Ztegocozostałowcześniejwspomnianewynika,żeparadygmatpedago-
gicznymawielorakie,przedewszystkimfilozoficzneuwarunkowania.Spośród
wielunajważniejszewydająsięte,któreumożliwiająwychowanieibudująspe-
cyfikęczłowiekajakobytuuczestniczącegowaktachwychowania.Spomiędzy
założeń,bezspełnieniaktórychtrudnobyłobymówićoefektywnymprocesie
wychowania,wartowymienić:
