Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
LucjanWroński:Pamięćopoczątkachustanowieniaładupolitycznego…
13
Nieprzesądzającotym,ktowtymsporzemarację,niesposóbsięniezgodzić,
żeopróczsiłypotrzebnyjestwładzyjeszczeautorytet3.Chodzioautorytetde-
ontycznypołączonyzepistemicznym4.Ktośmaprawonakazywaćkomuśokre-
ślonedziałanie,aponadtoprzyjmujesię,żemakompetencjewjakiejśdziedzi-
nie.Powtarzalnośćtegorodzajuludzkichzachowań,wktórychurzeczywistnia
sięautorytetjednychwobecinnychludzi,pozwalamówićoistnieniuładu.Jakie
znaczeniedlajegoprawomocnościmazbiorowapamięćopoczątkachpolitycz-
negoładu,czylitakiego,wktórymzakładasięistnieniewładzy?Takapamięć
umożliwiazrozumienieuczućszacunkuilojalnościdlatrwaniatakiejformy
politycznej,jakpaństwo.Porównanieróżnychkoncepcjigenezywładzypań-
stwowejmanaceluuwolnieniesięwmyśleniuowładzyujmowaniajejjakoko-
niecznościpodobnejdotej,jakąwidzimywprocesachprzyrodniczych.Dzięki
temubędziemymoglibyćbardziejświadomitego,czegomożemywymagaćod
siebienawzajem,bypodtrzymaćładpolitycznynajodpowiedniejszyzpunktu
widzeniatychintuicjimoralnych,zktórychostatecznieczerpiemyuzasadnienie
dlaobywatelskiegozaangażowania.
Naówładskładająsięnietylkoanonimowedziałaniatworzącesiećpo-
wiązań,aletakżeaktyzałożycielskiedokonywaneprzezjednostkiobdarzone
charyzmą,którymnastępnieprzypisywanocechyponadludzkie.Utrudniałoto
obiektywnąocenęichrzeczywistychdokonańizasług.Trudnojednaksobie
wyobrazić,bytakaosobamogłasiępoprostuusunąćwcieńalbobybyłatrak-
towananarównizinnymi.ŚwiętyTomaszzAkwinuwidziałwnichbądźna-
turalnychkandydatównakróla,bądźwładcówjużsprawującychrządy.nWza-
kreskrólewskiejposługiwchodziprzecieustanowieniewspólnotypolitycznej
lubkrólestwa.Iniektórzyzałożylicivitates,wktórychnastępniekrólowali,jak
NinusNiniwę,aRomulusRzym”5.
Myślicielerepublikańscyzwracaliuwagęnatrwałośćinstytucjijakopodsta-
wowywyznacznikmiarywielkościosobylubosób,którejąustanowiły.Niccolò
MachiavellipodawałjakoprzykładustrójSparty,któryustanowionyprzezLi-
kurgazmałymizmianamiprzetrwał800lat6.Wiarygodnośćinstytucji,któ-
redecydująorodzajudanegoustrojuzależyodponawianychaktówuznania,
będącychczęściąskładowądziałańzarównozwykłychobywateli,jakitych,
którzywramachkonstytucyjnegoporządkuwykonująswojewładczeupraw-
nienia.Jednymzważniejszychpojęćwykorzystywanychdoopisuładupoli-
tycznegojestprawomocność,czylizgodnośćzprawem.Bliskajejznaczeniowo
jestzpewnościąprawowitość.Jeśliprzezprawomocnośćrozumiećzgodnośćze
3
J.BASZKIEWICZ:Władza.Wrocław1Warszawa1Kraków1999,s.5111.
4
J.Bocheńskl:Cotojestautorytet.Przeł.J.PARYS.W:J.Bocheńskl:Logikaifilozofia.
Warszawa1993,s.2361239.
5
TOMASZZAKWINU:Okrólowaniu.Przeł.M.MATYSZKOWICZ.Kraków2006,s.111.
6
N.MACHIAVELLI:RozważanianadpierwszymdziesięcioksięgiemTytusaLiwiusza.
Przeł.K.ŻaBokllckl.W:N.MACHIAVELLI:Wybórpism.Warszawa1972,s.244.
