Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Myślpolityczna
stanowionymprawem,toniedajesięjejodróżnićodlegalności7.Władzadziała
legalnie,gdydziałazmocyustawybądźinnegoaktunormatywnego.Prawowi-
tośćtowujęciuGuyaAugégo:n[ł]usprawiedliwienie,takprawarządzących
dorozkazywania,jakobowiązkuposłuszeństwarządzonych”8.Tousprawiedli-
wieniemaprzedewszystkimcharaktermoralnyizwiązekzzarównozgenezą
władzy,jakizesposobemjejsprawowania.Wnawiązaniudoformustrojo-
wych,którezawdzięczamystarożytnymGrekom,możnaprzyjąćprzynajmniej
trzyodmianyprawowitości:monarchiczną,arystokratycznąalborepublikańską
orazdemokratyczną.
Grecytworzenieprawuważalizajednozgłównychzadańwładzypolitycz-
nej.Jednakwwiększościichprojektówstanowieniaprawazawszezakładano
istnienieprawaniepisanego9.Wewspółczesnychdemokracjachprzedstawiciel-
skichobowiązująkonstytucje,wktórychzapisanesąprawapodstawoweniebę-
dąceprzedmiotemgłosowańrozstrzyganychprzezzwykłąwiększość.Comoże
powstrzymaćrządzącąwiększośćparlamentarnąprzedpróbamiograniczania
tychżepraw?Odpowiedźjestzwyklenastępująca:gwarancjąjestobowiązująca
konstytucjaizasadarządówprawa.Zasadąprawodawstwawcaleniemusibyć
tylkokażdorazowowyrażonawolawiększościwparlamentarnymprocesieusta-
wodawczymaniteżbezpośredniowyrażonawolaobywatelibiorącychudział
wreferendum.
Wkonstytucjachpaństwdemokratycznychunikasięodwoływaniasiędo
prawanaturywceluuzasadnieniaobowiązywaniaprawczłowieka.Niemniej
jednaknazywanietychprawprzyrodzonymiokreślanieprzekraczalnegranice
woliustawodawcy.WystarczywtymkontekścieprzypomniećKonstytucjęSta-
nówZjednoczonychAmeryki,wktórejniemalwszystkiepoprawkidotyczyły
uściśleniazakresuobowiązywaniaprawczłowiekaiprawobywatelskich10.Nie
jestbynajmniejwykluczone,żeniektóreniezbywalneprawaczłowieka,albo
przezbrakskutecznychgwarancji,albowwynikurozrastającejsięregulacji
państwa,wznacznymstopniutracącharakteruprawnień,którychskutecznej
realizacjimożnadomagaćsięprzedniezależnymisądami.Zamiasttegostają
siętworamiocharakterzeideologicznym,ichistnieniepotwierdzanejestprzez
programypaństwowejedukacjiitychorganizacji,któresązainteresowane
poszerzaniemzakresuprawczłowiekaotakzwaneprawasocjalne.Jednakże
bezpośredniminajbardziejwidocznymskutkiemtakiegopolitycznegozaanga-
7
C.SCHMITT:Legalnośćiprawomocność.Przeł.B.BARAN.Warszawa2015,s.8126.
8
J.BARTYZEL:Prawica1nacjonalizm1monarchizm.Studiapolitologiczno-
-historyczne.Radzymin1Warszawa2016,s.327.
9
C.SCHMITT:DerNomosderErdeimVolkerrechtdesJusPublicumEuropaeum.Berlin
1997,s.36147,zob.także,RiTHOMAS:Writing,Law,andWrittenLaw.In:CambridgeCom-
paniontoAncientGreekLaw.Eds.M.GAGARIN,DiCOHEN.Cambridge2005,s.41160.
10
TheDeclarationofIndependenceandtheConstitutionoftheUnitedStatesofAmeri-
ca.Washington,D.C.,2000.
