Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AnnaStępień:JednośćkulturowaEuropyŚrodkowej…
13
pozakulturęrzymską,gdyżwchłonęłotakżeikulturęgrecką,aprzedewszyst-
kimprzezjejfilozofięwszczepiłotradycjęjudeochrześcijańską.ZkoleiBizan-
cjum1choćjęzykowogreckie1zostałozdominowaneprzezkulturęOrientu.
Jakpodajeautorka,mamywięcdoczynieniazngreckojęzycznąkulturąOrien-
tu,aniezkontynuacjąantycznejkulturygreckiej”5.Ówzanikkulturygreckiej
wewschodniejEuropiejestprocesemszczególniewidocznymwśredniowieczu
iczasachnowożytnych.
WydarzeniaIIwojnyświatowejipodziałEuropynademokratycznyZachód
ikomunistycznyWschódspowodowały,żeEuropaŚrodkowazostałapoddana
wpływomsowieckim.Wtensposób,wedługJanaPawłaII,świadomośćistnie-
niatejczęściEuropyuległazanikowi:nJestemprzekonany,żetrwającyodtrzy-
dziestulatpodziałEuropynaZachodniąiWschodniąwykluczyłzcodziennego
sposobumyśleniaiwyrażaniaszczególnycharaktertego,conazywamyEuropą
Środkową(Mitteleuropa)”6.Okazałosięjednak,żenieprzestałaistniećcałko-
wicie.JestonabowiemnatrwałewpisanawkulturęnarodówmiędzyBałty-
kiemaAdriatykiem.TotutajwedługniegoEuropaoddychandwomapłucami”.
Iwreszcietutaj,odzaraniadziejów,przeplatałysięzsobątradycjeWschodu
iZachodu,zarównoreligijne,jakikulturowe7.
EuropaŚrodkowazjejkulturąireligiąjestintegralnymelementemEuropy
rozumianejjakocałość.Dziękijejudziałowiwielewizjieuropejskichmoże
miećodzwierciedleniewrzeczywistości.nEuropęŚrodkową1piszeZende-
rowski1wtejmisjiuwiarygodnićmafakt,iżmimoswychcierpieńpodjarz-
memkomunizmuzachowałaswąwiarę,anawetprzyczyniłasię1wprzypad-
kuPolski1doobaleniatotalitarnegoreżimu”8.WedługTimoty’egoGartona
AshanIdeaEuropyŚrodkowejnietylkowyrywanaszpojałtańskichnawyków
myślowych,burzącto,coNiemcynazywająMauerimKopf1MurBerliń-
skiwgłowie.Rzucarównieżwyzwanieinnympojęciom,priorytetomiwarto-
ściompowszechnieakceptowanymnaZachodzie.Cowięcej,wzamianmacoś
dozaoferowania”9.
MniejwięcejodpoczątkulatsiedemdziesiątychXXwiekugłośnestały
siędyskusjewkrajachEuropyŚrodkowejnatematichmiejscawEuropie1
ówczesnegoitego,wjakimchciałybysięoneznaleźć.Ujawniłasięichgorąca
tęsknotazaprzynależnościądoZachodu.Stalepowtarzano,żeEuropaŚrodko-
wajestsilniezwiązanazZachodem.Czynilitaknietylkopolitycy1ówcze-
śniopozycjoniści,aleteższerokagrupaintelektualistów.Celbyłjeden,podsta-
wowy1wyzwoleniespoddominacjisowieckiej.Alerówniesilnierysowało
sięteżpragnieniepoczuciabezpieczeństwa,tęsknotazadobrobytemidemokra-
5M.Bobrownicka:PograniczawcentrumEuropy.Kraków2003,s.8.
6K.Wojtyła:GdzieznajdujesięgranicaEuropy.nEthos”1994,nr28,s.27.
7R.Zenderowski:PomiędzyWschodem…,s.13.
8Ibidem,s.13114.
9T.GartonAsh:CzyEuropaŚrodkowaistnieje?nZeszytyLiterackie”1987,nr17,s.32.
