Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Myślpolityczna
cją.Udowadniano,żetakiewłaśnietradycjesącharakterystycznetakżedlatej
częściEuropyijejwłaściwe.Silniedążonodowcieleniawżycieideiśrodkowo-
europejskiejwspólnotynarodów.
Szybkojednakokazałosię,żekiedynapoczątkulatdziewięćdziesiątych
minionegostuleciatakamożliwośćzaistniała,dyskusjenatentematdośćgwał-
townieprzerwano.Niemożnaprzecieżpowiedzieć,żesytuacjazdnianadzień
poprawiłasięimożnabyłojużuznaćowedyskusjezazbędne.Właśniewtedy,
gdyichideemiałydopieromożliwośćujrzeniaświatładziennego,zaprzestano
ich.Jaktotłumaczyć?Czynależyrozumieć,żekwestiedążeniadośrodkowo-
europejskiejwspólnotynarodówokazałysięjużniepotrzebnelubnawetnieak-
tualne?CzydebataomiejscukrajówśrodkowoeuropejskichwEuropierozumia-
nejjakocałośćbyłanieporozumieniem?Byćmożewłaśniewtensposóbujaw-
niłasięonawlatachdziewięćdziesiątychwpostacidwóchobozów1zwolen-
nikówczłonkowstwawUniiEuropejskiejijejprzeciwników.Cidrudzyzaczę-
liwówczas,cociekawe,podkreślaćznaczeniewschodnichelementówwkultu-
rzenarodowejpaństwEuropyŚrodkowej.Byćmożewłaśniedlategotakwielu
autorówprzypisujetakdużeznaczeniesłowunpomiędzy”odnośniedomiejsca
krajówEuropyŚrodkowejwEuropie.
WedługImreKertésza,wEuropieWschodniejiŚrodkowejżyjąludzie,
którzynigdynieżyliwprawdziwiefunkcjonującejdemokracji.Jegozdaniem
demokracjajestnietylkosystemempolitycznym,aletakże,amożenawet
przedewszystkim,kulturą.Autorzaznacza,żewEuropieZachodniejdemokra-
cjajakosystempolitycznywyrosłanagrunciekulturyspołecznej,zmianzacho-
dzącychwludzkiejmentalnościpodwpływemreformekonomicznychipoli-
tycznych.WEuropieŚrodkowejiWschodniejzkoleidemokracjanajpierwpoja-
wiłasięjakosystempolitycznyidopierowdrugiejkolejnościspołeczeństwa
musiałysiędoniegopowolidostosowywać.Autordodajetakżekolejnąróżni-
cę:n[…]EuropejczycyzEuropyŚrodkowejiWschodniejbyliwychowankami
terroru,podczasgdymieszkańcyEuropyZachodniejwychowywalisięwświe-
cierządzącymsięzasadamipraworządnościiwolnościczłowieka.Atoistot-
na,choćwcalenieniemożliwadozniwelowaniaróżnica”10.Rzeczywistośćśrod-
kowoeuropejskatoteżrzeczywistośćmałychnarodów,którewhistoriibory-
kałysięzeswoimiproblemami,aprzedewszystkimzproblememswojegoist-
nienia.Tenstrachpozostałdodziś,choćwspółcześnieprzybieraniecoinną
postać.Kunderazaproponowałnastępującądefinicjęmałegonarodu:n[…]mały
naródtotaki,któregoistnieniemożezostaćwkażdejchwilizakwestionowa-
ne,którymożezniknąćiotymwie”11.WedługKundery,takiegoproblemunie
10I.Kertész:PrawdziwykoniecMitteleuropy.nEuropa”,dodatekdotygodnikanNewswe-
ek”z6października2004,s.14.
11M.Kundera:Zachód…,s.24.
