Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Ubóstwo,marginalizacja,wykluczeniespołeczne…
kowejipodejmowaniadziałańprzyczyniającychsiędoożywieniakoniunk‑
tury.Stanowiłonjednocześnieprzykładkompleksowegoprogramumającego
naceluuporządkowaniesystemuekonomicznegokraju,dowodząc,żedale‑
kosiężnyrozwójgospodarczywymagarównieżuwzględnieniazagadnień
społecznych.PodczasrealizacjistrategiiNewDealuznanorównież,żesiła
nabywczaobywatelibyłaijestjednymzliczącychsięczynnikówekonomicz‑
nych.Sprawiłoto,żedziałaniarząduszływkierunkuzapewnieniaszerokim
rzeszombezrobotnychmożliwościzatrudnienia,zjednoczesnympodniesie‑
niempoziomukonsumpcji.Wczasiekryzysurozwinęłasiępomocspołeczna
iwystąpiławyraźnarozbudowapaństwowychstrukturwspomaganiaubo‑
gich.Miałotoogromneznaczeniepsychologiczne1poczucie,żepaństwo
troszczysięoobywatelipodniosłozdecydowanienadziejęnapoprawęsytu‑
acjiekonomicznejiprzełamaniekryzysu.
Amerykańskiedoświadczeniaposłużyłyzacenneźródłoinspiracjidla
innychkrajówzmagającychsięzkryzysemekonomicznym
20
.Elementykon‑
trolipaństwawzakresiegospodarkizaczęłysięstawaćcorazpowszechniej‑
szyminstrumentemwalkizkryzysemekonomicznym.Tendencjatawidocz‑
nabyławkrajachEuropyZachodniej,wystąpiłarównieżwPolsce.Pewien
wpływnajejumocnieniemiałopoczuciezagrożeniamiędzynarodowego
pokoju,jakiewyczuwalnebyłowlatachbezpośredniopoprzedzającychroz‑
poczęcieIIwojnyświatowej.Należywtymmiejscupodkreślićróżnice,jakie
zarysowałysiępomiędzydemokratycznymipaństwamizachodnimi,rozwią‑
zującymiproblemygospodarczezapomocąinterwencjonizmupaństwowe‑
go,przeznaczającśrodkinainwestycjecywilneipozostawiającstrukturom
ekonomicznymznacznyzakreswolności,afaszystowskimi,inwestującymi
główniewzbrojeniaistosującymitotalnąkontrolęwewszystkichdziedzi‑
nachżyciakrajupodczasrealizacjikoncepcjiautarkii.„Skierowanieinwe‑
stycjipaństwowychoraz1podnaciskiempaństwa1większościinwestycji
prywatnychnazbrojenia,czylinacelenieprodukcyjne,oznaczałopoważne
obciążeniespołeczeństwa.Toteżmimosilnegowzrostuprodukcjiglobalnej
wartośćrealnazarobkówrobotniczychdopierow1938rokupowróciłado
poziomusprzedkryzysu,wartośćnominalnazaśpozostałaniższa.[ł]Likwi‑
dacjabezrobocianależaładogłównychatutówpropagandowychhitleryzmu.
Byłotoosiągnięciebardziejpolityczneniżgospodarcze.Bezrobociezlikwi‑
dowanogłównieprzezzastosowanieprzymusupracy.Państwowstrzymało
zasiłkidlatychbezrobotnych,którzyodmówiliprzyjęciawarunkówpłacy
ipracy,jakieimdyktowano.Byłatoprzedewszystkimnieskomplikowana
pracafizyczna:budowaautostrad,boisksportowych,lotnisk,umocnieńna
granicyzachodniej(tzw.WałZachodni),gmachówpartyjnychorazprace
20
Wkrajachskandynawskichprzeprowadzono,wcześniej,niżmiałotoomiejsce
wUSA,dalekoidącereformyspołeczne.
