Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RobertJanik:Rolainterwencjonizmupaństwowego…
23
melioracyjnewrolnictwie.Terobotypublicznemiaływwiększejczęści
celemilitarnelubpropagandowe.Kosztrobociznybyłniewielki,ponieważ
zatrudnianoludzi,którzybylipoprzedniobezrobotni.Hitlerowcyspostrzegli
jednaktrafnie,żeczłowiekpracujący,nawetzaniskimwynagrodzeniem,nie
ulegataksilnejfrustracji,jakbezrobotnypobierającyzasiłekodpaństwa”
21
.
Niezależnieodumiejętnościhitlerowcówwykorzystywaniataniejsiłyrobo‑
czej,prowadzonaprzeznichpolitykagospodarczapodporządkowanacelom
militarnymdoprowadziładoznacznegozadłużeniakrajuinastawionabyła
nadoraźneusuwaniesymptomów,anieprzyczynproblemówgospodarczych
Niemiec.
Okreswielkichzmian,jakinastałwEuropiepozwycięstwieSprzy‑
mierzonychnadPaństwamiOsiwIIwojnieświatowej,stałpodzna‑
kiemistotnegowzrosturoliStanówZjednoczonychnaareniemiędzyna‑
rodowej
22
,jakrównieżrozpowszechnianiasięamerykańskichwzorców
ekonomiczno-kulturowych.JakkolwiekNewDealniebyłjedynymprzy‑
kłademzmianysposobumyśleniaodnośniedoliberalnejkoncepcjiprze‑
możnejroliwolnegorynkuizasadylaissez‑faire
23
,tojednakrolalidera
„nowegoświata”,jakąStanyZjednoczoneodgrywałypoIIwojnieświato‑
wej,sprawiła,żezmianydokonującesięwtymkrajunabrałyszczególnie
dużegoznaczenia.USAurosłydoranginiekwestionowanegomocarstwa
24
,
którezuwaginaswójpotencjałbyłowstaniepomagaćgospodarczoznisz‑
czonymwojnąkrajomeuropejskimwramachplanuMarshalla
25
.Należy
21
J.Krasuski:HistoriaNiemiec.Wrocław1Warszawa1Kraków1998,s.4411442.
22
PoIwojnieświatowejznaczenieStanówZjednoczonychzaczęłowzrastać;krajten
stawałsięcorazsilniejszymośrodkiemfinansowym,podczasgdytradycyjnepotęgi1spu‑
stoszonewojnąNiemcyczyWielkaBrytania1traciłyswojepozycje.Krajetebyłyczęsto
zadłużonewUSA1np.wroku1919długiWielkiejBrytaniiwtympaństwiewyniosły
850mlnfuntów.
23
Przykłademprzeprowadzanychzsukcesemreformekonomicznychorazspołecznych
wzdecydowanieantyliberalnymduchumożebyćSkandynawia.
24
Do1939r.WielkaBrytaniabyłauznawanazadrugie,poUSA,mocarstwogospo‑
darczeświata.PoIIwojnieświatowejstraciłabezpowrotnietępozycje,stającsiędłużni‑
kiemStanówZjednoczonych.PrzyczyniłysiędotegowojennewydatkiWielkiejBrytanii,
którewzrosłyo500%;importbrytyjskizwiększyłsięwanalogicznymokresiez858mlndo
1299mlnfuntów,aeksportzmalałz471mln(wroku1938)do258mlnfuntóww1945r.
Obliczasię,iżZjednoczoneKrólestwostraciłowczasiewojnyok.25%swegobogactwa
narodowegooszacunkowejwartości7300mlnfuntówszterlingów.
25
12lipca1947r.proklamowanazostaładoktrynaTrumana,kończącaokreszbliżenia
pomiędzydotychczasowymisojusznikami1mocarstwamizachodnimiiZSRR.Wogłoszo‑
nejdoktrynieprzewidywanopomocdlakrajówzagrożonychprzezkomunizm.Wzwiązku
ztąkoncepcjązapowiedzianezostałowdeklaracjiGeorge`aMarshallagospodarczewsparcie
USAdlazniszczonychwojnąkrajóweuropejskich.PaństwaEuropyWschodniej,zmuszone
przezZSRR,odmówiłyprzyjęciatejpomocy;krajeEuropyZachodniejutworzyłynatomiast
12lipca1947r.KomitetEuropejskiejWspółpracyEkonomicznej.
