Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A
R
t
y
K
u
ł
y
StudiaRegionalneiLokalne
Nr1(43)/2011
ISSN1509–4995
MarcinKula*
PrzeProwadzkistolic1
Autorpochylasięnadhistorycznymiprzypadkamitransferówstolicnanowemiejsca.Najbar-
dziejznanymiznichsąprzeniesieniasiedzibrządówzKonstantynopoladoAnkaryorazzRiode
JaneirodoBrasilii.Działańtegotypubyłojednakznaczniewięcejwdziejach.Motywowałyje
czynnikiekonomiczneorazpolityczne.Nieraztransferbywałfragmentemszerzejrozumianego
projektunarodowego;odgrywałteżistotnąrolęwkształtowaniunarodowejsymboliki.Projektno-
wejstolicymiewałnierazcechyutopijnegomiastaidealnego,jakimznaturyrzeczyniemogłasię
stać.
Wbardzodawnychczasachstolicąbyłopoprostumiejscepostojumonarchy.
Wjakimśmomencie,wzamierzchłejprzeszłości,stabilizowałosięonowjakimś
punkcie.Dlaczegoakuratwtym?Najczęściejniemawytłumaczeniategofaktu.
Możnaoczywiścierozpatrywaćsprawęwtakichkategoriach,wjakichwyjaśnia
sięlokalizacjędowolnegomiasta–alezwiązaniefunkcjistołecznejakuratzda-
nymośrodkiemnaogółdasięwytłumaczyćjedyniebiegiemdziejów(stałosię
właśnietak,bosięstało).
Niekiedywhistoriilokalizacjastolicybywałajednakustalanaświadomie.
Dałobysięnajpewniejznaleźćprzykładywładców,którzybralipoduwagęwy-
godęrządzeniazdanegomiejsca.Wmłodszych,zwłaszczaplanowanychproce-
sachosadniczychnierazbardzoświadomielokowanostolicę.W1908r.parla-
mentwybrałmiejscepodstolicęZwiązkuAustralijskiego.Warunkiemlokalizacji
byłopołożenienaterenieNowejPołudniowejWalii,aleniebliżejniż100kmod
Sydney.Wtakimpostawieniusprawyodbijałasięnajpewniejrywalizacjamię-
dzySydneyaMelbourne.Dlaprzyszłegomiastawybranoaborygeńską(!)na-
zwęCanberra(Lencznarowicz2005,s.61;2010).Wdzisiejszejdekoracjiparla-
mentuznalazłysięnotabenemotywyaborygeńskie2.Zkoleistolicakanadyjska
(Ottawa)nieprzypadkowopołożonajestnagranicyQuebecuiOntario.Wwie-
lustanachUSAstolicazostałacelowozlokalizowanawośrodkumniejszymniż
wielkiemiastadanegoregionu3.
Wdziejachzdarzałosięteżprzemyślaneprzenoszeniestolic.Następowałoono
naskutekdziałaniaczynnikówpolitycznych,ekonomicznychbądź(i)wwyni-
*UniwersytetWarszawski,AkademiaLeonaKoźmińskiego.
1Poniżejpodejmujęwątkiporuszonewmoimdawniejszymartykule„Wędrującestolice”
(Fakt–dodatekEuropa,nr14,7lipca2004r.).
2Informacjazaczerpniętazpracyegzaminacyjnejzsocjologii,pisanej25stycznia2010r.
przezMaurycegoPieńkowskiego,studentaInstytutuHistorycznegoUW.
3Dziękujęprof.GrzegorzowiGorzelakowizazwrócenieuwaginatezjawiska.
