Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRZEPROWADZKISTOLIC
7
zjawiskastałasięznaczniepóźniejszamoskiewska„stołeczność”światakomuni-
stycznego,aletojużinnasprawa.
BliżejnaszychczasówFilipIIprzeniósłstolicęimperiumzToledodoMadrytu
(1561).Niebyłatodecyzjasformalizowana,aleToledo,poprawdzie,teżniebyło
stolicądeiure.Przyczynyzmianylokalizacjiniesącałkiemjasne.Czasempo-
wołujesięokoliczność,iżFilipIIzostał,jakodziecko,wyleczonywMadrycie
zjakiejśchorobyistądciągnąłdotegomiasta.Czasemdomniemywasię,że
wpływmiałolepszezpunktuwidzeniaklimatupołożenieMadrytu(bliżejgór).
Wspominasięoprzewadze,jakądawałytemumiastuwodociągizbudowaneprzez
ArabóworazlepszeniżwToledowarunkiterenowedlarozbudowy.Zprzyczyn
politycznychwymieniasięchęćoddaleniasiękrólaodprymasa,któregosiedzi-
bąbyłoijestToledo,orazodskupionejtamarystokracji.Jeślirzeczywiścieod-
daleniesięakuratodniejbyłocelem,torealizacjasięnieudała(arystokracjapo-
ciągnęłazawładcądoMadrytu)4.
BardziejbezpośrednionamznanyZygmuntIIIWazazdecydowałsięprzenieść
stolicędoWarszawypodwukrotnympożarzeWawelu.Historykpisze,żebyłto
jednakzaledwiepretekst(Mórawski2003,s.73).Znaczącebyłytakieczynniki
jakprzyłączenieostatnichterenówMazowszadoKorony,związaniesięzLitwą,
zainteresowanieBałtykiem,staraniaosukcesjęszwedzką–wsumieprzesunię-
cie„środkaciężkości”państwa.Wyrazemtegoostatniegobyłoodbywaniesej-
mówwalnychwmiejscowościachpołożonychbardziejnapółnocniżKraków,
pouchwaleniunasejmielubelskim(1569),żeposiedzeniabędąodbywaćsię
wWarszawie(Małecki2009).
CałaoperacjaZygmuntaIIIWazyformalnieniebyłanawetprzeniesieniem
stolicy.Takategorianiezbytpasujedosytuacji,azresztąWarszawyjeszczedłu-
gonienazywanostolicą.Porazpierwszyzostałataknazwanawjednymzdo-
kumentówsejmugrodzieńskiego1793r.(ibidem).Zgrubszabiorąc,dokońca
XVIIIw.zastolicęuważanoKraków(Tazbir2005,s.62).ZygmuntIIIWazapo
prostuprzeniósłsięzWaweludoWarszawy,coniebyłoaninadzwyczajnym,ani
zauważonym,anisymbolicznymwydarzeniem.Dataobchodów400-leciasto-
łecznościWarszawy(1996)zostaławybranabardzoarbitralnie5.
WdłuższejfaliczasuKraków,choćstraciłfunkcjestołeczne,pozostałjednak
miejscemwysocesymbolicznym.Tamprzechowywanorelikwieśw.Stanisława,
skarbieckoronnyzinsygniamikoronacyjnymiorazarchiwumpaństwa.Tamod-
bywałysiękoronacje,zwyjątkiemStanisławaLeszczyńskiegoorazStanisława
Augusta(Małecki2009).Wartościsymbolicznejprzydawałaoczywiściemiastu
obecnośćWawelu,awtymgrobówkrólewskichorazgrobówwielkichPolaków.
4Dziękujędr.hab.TadeuszowiMiłkowskiemuzainformacje.
5Por.prof.JanuszTazbirwrozmowiezdr.AdamemLeszczyńskim:„W1996r.obchodzono
zhukiem400.rocznicęprzeniesieniastolicyzKrakowadoWarszawy.Bzdura.Niebyłożadnego
przeniesienia!AżdokońcaXVIIIw.Krakówpozostałnominalniestolicą.Żadnegodworunie
przewożono.Akuratbyłazima!Kiedypowiedzianotoprzedstawicielowiratusza,oświadczył,że
onijużprzygotowaliobchody,wybilimedaliterazniechhistorycypotwierdzą,boodtegoprze-
cieżsą”(„WekselpotomkaSobieskich”,GazetaWyborczaz24września2007r.).
