Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSPÓŁCZESNEŹRÓDŁAANtYSEmitYZmUWSPOŁECZEńStWiEPOLSKim
Jeszczejednasprawa.Wtejnaszejksiążce,którąprofesorRaciborskiprzy-
wołał,pokazujemynapodstawiebadańz2002roku,żemamydoczynienia
zogromnymwzrostemantysemityzmuiantysemickichpostaw.
J.R.-Wstosunkudo1992roku,pierwszejedycjiTwoichbadań?
I.K.-.Tak,bopierwszebadanieprzeprowadziliśmyw1992rokuiopisanezo-
stałowksiążceCzyPolacysąantysemitami?(Krzemiński,red.,1996).Alenie
tylkochodziłowówczasoporównaniezrokiem1992.Niektórenaszepytania
powtarzałCBOS(dotejporyzresztąużywadwuztychpytań),itamteżwzrost
postawantysemickichbyłjużwidoczny.Tosięwtejchwilizmieniło,alebyłtaki
moment,żedyskusjawokółJedwabnegoipolskichzbrodninaŻydachwczasie
wojnyodegrałaogromnąrolę:wpisałasięwświadomośćspołeczną.Jejskutki
dopieropóźniejdałysięzauważyć.
Jakwpływtejdyskusjiwyglądałpóźniej?Wbadaniuz2012rokumamy
zdecydowanyspadekpostawantysemickich,alecowięcej-itojestnajbardziej
fascynujące-pojawiająsiępostawyanty-antysemickie.Myśmyanalizowali
postawyantysemickiewtakisposób,żemożnabyłobadaćpostawyianty-
semickie,ianty-antysemickie.Iteanty-antysemickiewzrosłydopoziomu
antysemickichw2012roku.Itowłaściwieutrzymujesiędotejpory.
Jestemprzekonany,żegdybyśmytobadaniepowtórzyliteraz,w2018roku,
toodnotowalibyśmywyraźnywzrostpostawantysemickich,alezarazem
ianty-antysemickich,czyliprawdopodobniezmniejszyłabysięliczbaosób,
któreniezajmująstanowiska.Zatem-wzrostpolaryzacjipostaw.
Tojestbardzociekawe,botepostawy-jaksądzę-bardzowyraźniekry-
stalizująsięipolaryzująwtejchwili.Niedawnoprzygotowałemreferatna
konferencjęmiędzynarodowąEuropeanSociologicalAssociation,wktórym
zastanawiałemsięnadtym,cosięwłaściwiewydarzyło,jakmoglibyśmyogól-
niewyjaśnićwzrostpostaw-przynajmniejdemonstrowanych-antysemickich,
ksenofobicznychiantymuzułmańskich(zachwilępowiem,dlaczegojedno
zdrugimsięłączy).Ijakdoszłodozałamaniaduchademokratycznego?
Mojatezajesttaka,żenajważniejsząsprawąjestwtejchwilinacjonalizm,
ideologianacjonalistyczna,rozbudzającanarodoweemocje.Ztąideologią
jest,oczywiście,zawszepewienproblem,bojesttoideologiainnegotypuniż
opisywanaprzezHannahArendt.Alenacjonalizm,moimzdaniem,odgrywa
corazwiększąrolęwantydemokratycznychtendencjach.Powinnosiępodjąć
próbęopisu,czymjesttaideologiaobecnie,jakąformęprzybiera,boużywa
siętegookreśleniabardzo,powiedziałbym,schematycznie.Atymczasemjest
tonaprawdęniezwyklepoważnezjawisko.Imogliśmyobserwowaćwciągumi-
nionychtrzechlat,jakpolitycy,którzynależądoobozurządzącego,zmieniali
się,jakzmieniałsięichjęzyk,jakprzyjmowaliideologięwyznawanąprzezich
partię,azatem-jakprzyjmowalipewiensposóbmyślenia.Wymyśliłem,że
13
STUDIASOCJOLOGICZNO-POLITYCZNE.SERIANOWA■NR2(09)/2018■ISSN0585-556X
