Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
SŁAWOMiRMANDES
teoriimodernizacji,zgodniezktórąwarunkiemdemokratyzacjijestosłabienie
społeczno-politycznychfunkcjikościołów(Knöbl2001).
Toczącesięwostatnichtrzechdekadachsporyosekularyzacjęzmieniły
sposóbujmowaniareligiiwsocjologii.Zazwyczajpiszesięwtymkontekście
(Stark1999)oodrzuceniudominującegoprzekonaniaonieuchronnymicał-
kowitymzanikureligiiwnowoczesnychspołeczeństwach.Wrzeczywistości
kwestiatajestniecobardziejskomplikowana.Nielicznebyłobowiemgrono
ważnychsocjologów,którzywprostgłosilibytakątezę4.Trafniejszewydajesię
stwierdzenie,żezainteresowanireligiąklasycysocjologii,tacyjakMaxWeber,
EmileDurkheimczyTalcottParsons,przewidywalipostępującyprocesdezin-
stytucjonalizacjireligii,czylisłabnięciapolitycznegoispołecznegoznaczenia
instytucjikościołów,którywnieodległejprzyszłościmiałdoprowadzićdoich
zaniknięcia.Przyjmowalizarazemistnienietrwałej,właściwejnaturzeludzkiej,
potrzeby-Dgłodusensu”-wyrażającejsięwpytaniachoznaczeniedoświad-
czeńostatecznych,cotworzyłożyznąglebędorozwojureligiizorganizowa-
nychwpostacisektczy-jakbyśmydziśpowiedzieli-ruchówreligijnych,po-
zbawionychwyraźnejstrukturyorganizacyjnejorazrozbudowanejdoktryny.
Religianiemiałazatemzniknąćcałkowicie,tylkoulecprzemianieiprzestać
byćwpływowymelementemżyciaspołecznego,cochybanajlepiejopisałTho-
masLuckmannwkoncepcjiDniewidzialnejreligii”jasnoartykułującejdwapro-
cesy,któremiałydotegodoprowadzić:indywidualizacjęreligijności,zakłada-
jącej,żetonajednostkęspadagłównyciężarwypracowaniaswojegoreligijnego
światopoglądu-określenia,któreprzekonaniauznajezaswoje-orazprywa-
tyzacjęreligii,czyliograniczaniaoddziaływaniareligiiwogólnościikościołów
wszczególnościnażyciepubliczne,sferęekonomiiipolityki(Luckmann1996).
Luckmannbyłjednakostrożnywwyciąganiuwnioskówoprzyszłościkościo-
łów-wskazywałnanapięciepomiędzyreligiąindywidualnąiobiektywną(zin-
stytucjonalizowanąwkościele),inieprzesądzał,któraznichweźmiegórę,
choćuważał,żewspółcześniewiększeszansenarozwójmatapierwsza.Inni,
jaknaprzykładRobertBellah(1998),niemielijużtakichobiekcjiiutożsamiali
zindywidualizowanąreligijnośćzreligiąwłaściwąnowoczesności.Dlakościo-
łówniebyłomiejscawnowoczesnym,zindywidualizowanymspołeczeństwie.
Wkontekściepowyższychdyskusjisocjologowiezfascynacjąprzygląda-
lisięPolscezlatosiemdziesiątych:religijnemuaspektowiNSZZDSolidar-
ność”iroli,jakąodgrywałKościółkatolickiwówczesnejpolityce.Okazałosię
4
DowyjątkównależyPeterL.Berger,którywswojejklasycznejpozycjiŚwiętybaldachim(2009)
konstatował,żereligiawkażdejpostacizanikawewspółczesnymspołeczeństwie.Przypadek
Bergerajestotyleciekawy,żejestonrównocześniejednymzważniejszychkrytykówtezy
osekularyzacji.
STUDIASOCJOLOGICZNO-POLITYCZNE.SERIANOWA■NR2(11)/2019■ISSN0585-556X
