Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Momentalnośćinawrotowośćcyklujakostrukturywyrażania...
przestrzeni,zjawisk,momentalnościorazwiecznościutrwalanejwgeście
wielkichkwantyfikatorówniedozdefiniowania-pustce,nicości,wiecz-
ności,nieskończoności,granicy).
Pomyślećświat-wedługparadoksówLeśmiana-topróbowaćwyob-
razićsobie,adopierowkonsekwencjiuspójnićjegoheterogeniczneinie-
możliwedospojeniaelementykształtującejegoobrazwjęzyku,którynie
potrafigowyrazić.Leśmianmajednakświadomość,żetouspójnienienie
jestmożliwe,nawetwjęzyku,możliwesąbowiemtylkoparcjalnewidze-
nia,migotliwościwidzenia,epifanie(októrychpisaliwnikliwieMichał
GłowińskiiRyszardNycz),ponadtostrategiepęknięćwjęzyku(dzięki
stosowaniukategoriiironii,groteski29oraztechnikneologizowaniaineo-
semantyzacji,atakżemutacjiiprzekraczaniawzorcówfleksyjno-słowo-
twórczo-semantycznych30).Onenietyleopisujączykształtująświaty
poetyckie,ilejenieustanniewspółtworzą,konstruująwjęzykowymobra-
zieświata.Nieuchwytnośćiniemożliwośćopisustrukturyświatadoko-
nujesięwięcprzezgestironii,makabry31,groteski-wykorzystywania
kategoriiestetycznychokreślającychnieprzystawalneelementyświata
dojęzykajegoopisu,ujawniająctymsamymniepęknięciemiędzypo-
szczególnymikomponentamiobrazówświata,leczmiędzywidzeniem
świataajegokonstrukcjąwjęzyku.WeWspomnieniupojawiasiępostulat
rozwarciawszystkichdrzwi„naościeżwspomnieniom”(SR,s.22,w.2).
Układaniekabały(Kabała)zcykluZksięgiprzeczućkonstruujenową
rzeczywistość,ustanawiająwgeściewróżbyiodsłoniętychkart.Aleto
przywołanarzeczywistośćstajesiębaśnią,wktórejodbywasiętaniecbez
tancerzy.Klamrowewyznaniezpierwszejiostatniejstrofywiersza(SR,
29ProblemgroteskowościświataiwykorzystaniagroteskiprzezLeśmianaujmująprze-
dewszystkimstudia:J.Trznadel,TwórczośćLeśmiana(Próbaprzekroju),Warszawa1964,zwł.
rozdz.Śmierćiśmiech;studiaMichałaGłowińskiegowksiążceZaświatprzedstawiony.Szkice
opoezjiBolesławaLeśmiana,Kraków1998;E.Sidoruk,CharakterimiejscegroteskiwpoezjiLe-
śmiana[w:]TwórczośćLeśmiana.Studiaiszkice,red.T.Cieślak,B.Stelmaszczyk,Kraków2000,
s.123-151;inspirującewnioskidotyczącejęzykagroteskiLeśmiana[w:]R.Nycz,Językmoder-
nizmu.Prolegomenahistorycznoliterackie,Wrocław2002,zwł.rozdz.Gestśmiechu.Zprzemian
świadomościliterackiejpoczątkuwiekuXX(dopierwszejwojnyświatowej),s.225-258(studium
opublikowanew1977roku).
30Wnikliwestudiajęzykoznawców-zwłaszczaS.K.Papierkowskiego,T.Skubalanki,
E.Olkuśnik,E.Radtkeujawniająistotęproblemu.Zob.S.K.Papierkowski,BolesławLeśmian.
Studiumjęzykowe,Lublin1964;T.Skubalanka,UźródełstyluerotykówLeśmiana[w:]Studia
oLeśmianie,s.124-150;E.Olkuśnik,Słowotwórstwonausługachfilozofii[w:]StudiaoLeśmia-
nie,s.151-183;E.Radtke,Omechanizmachprzesunięćsemantycznychiprzekształceńsłowotwór-
czychwcykluBolesławaLeśmiana„Postacie”,„PamiętnikLiteracki”1990,z.2,s.139-165.
31OwykorzystywaniuprzezLeśmianabarokowo-makabrycznychstrukturtematycznych
pisałobszernieMarianPankowskiw:swojejksiążceLeśmian,czylibuntpoetyprzeciwkograni-
com,Lublin1999,zwł.rozdz.2,BarokowaestetykaLeśmiana,s.152-174.
33
