Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PierwszepełnewydanieOrbispictusukazałosięw1658roku,woficyniewydaw-
niczejMichaelaEndterawNorymberdze,wwersjiłacińsko-niemieckiej.Podręcznikten
bardzoszybkozyskałuznanie.Jużwtymsamymrokubyłzalecanyw„Magdeburskim
porządkuszkolnym”7.PublikowanogojeszczewXIXwieku.Łączniewciąguniemal
200latukazałosięponad200wydańitłumaczeńna20języków8.Orbispictusbył
więcdobrąodpowiedziąnarzeczywistezapotrzebowaniespołeczneprzezdwastulecia.
Wodbiorzewielutysięcyludzinacałymświeciebyłnajwyraźniejrzeczywiścieciekawy.
Ceniligowielcyowychczasów-międzyinnymiGottfriedWilhelmLeibniz,Johann
WolfgangGoethe,JohannGottfriedHerder,książęAdamKazimierzCzartoryski(oczym
niżej)-aleteż,imożetojestwkontekścieoddziaływaniaspołecznegoważniejsze,setki
tysięcypedagogów,nauczycieli,rodzicówidzieci,czyteżzwykłychludzi.Jużchoćby
ztegopowodupodręczniktennależydonajważniejszychźródełwhistoriinowożytnej
iwdziejachwychowania.
NajbliższeintencjomKomeńskiegobyłopierwszewydanieOrbispictus.Wkolej-
nychedycjachwprowadzano-bezwiedzyautora-licznezmianywtekście(zwłasz-
czawepoceoświecenia),metodzie(dodanieelementówgramatykidowydańod1662
roku-zob.załącznik)iilustracjach.Wydaniepierwszemiałoniewielkiformat80,czyli
-wzależnościodprzycięciablokuksiążkiprzezintroligatora-ok.16x10cm.Pod-
ręcznikbyłcienki(ok.1,8-2cmmimo336stronobjętości)ilekki(ok.150g).Byłwięc
jaknajdosłowniej„podręczny”.Mieściłsięwkieszeni.
Pierwszewydanieztłumaczeniempolskim(Brzeg1667)jestczterojęzyczne:łaciń-
skie,francuskie,niemieckieipolskie.Ilustracjewtymwydaniu,jedyniewzorowanena
norymberskich,podwienastronie,wykonanowtechnicemiedziorytu.Autorempierw-
szegotłumaczeniategopodręcznikanajęzykpolskibyłMaciejGutthäterDobracki
7J.Kvačala,DiepädagogischeReformdesComeniusinDeutschlandbiszumAusgangedesXVIIJahr-
hunderts,t.1,seria:MonumentaGermaniaePaedagogica,t.26,Berlin1903,s.338-339.
8K.Pilz,JohannAmosComenius.DieAusgabendesOrbisSensualiumPictus,Nürnberg1967,passim;
W.Osińska,JanAmosKomenskýwPolsce.RepertoriumpracKomeńskiegoznajdującychsięwpolskich
księgozbiorach,seria:Źródładodziejównaukiitechniki,t.XII,Wrocław1972,passim.
7
