Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(ok.1626-1681).KolejnetłumaczeniepolskieOrbispictus,autorstwaJanaMieleckiego,
zachowałosięwBiblioteceKórnickiej9wformierękopisuzok.1681roku,winterfo-
liowanymegzemplarzuwydaniategopodręcznikaz1660roku.Poroku1672ukazało
siękolejnewydaniełacińsko-niemiecko-polskie.Następnewydaniaztłumaczeniempol-
skimopublikowanowXVIIIwiekuwPoznaniu(1718),Warszawie(1722,1770),Łowi-
czu(1763)iWilnie(1767).
Komeńskiegodocenialiwielcyfilozofowieiliteraci.WkrótcepojegośmierciGottfried
WilhelmLeibniz(1646-1716)napisałwierszowanypanegiryknacześćzmarłegopeda-
goga(LaudatioinVersen),wktórymnawiązałdotytułuOrbispictus10.Twórczością
Komeńskiego,azwłaszczajegoOrbispictus,zachwycałsięjedenzklasykówweimar-
skich-JohannGottfriedHerder(1744-1803).Uważałon,żeKomeńskiwsposóbbez-
kompromisowyipokojowydążyłdoprawdyidobra,żepotrafiłbyćponadwszelkimi
podziałamiswoichczasów.Tosprawiło,żejegodzieła,wtymOrbispictus,stałysię-
wedługHerdera-ponadczasoweinieśmiertelne,mimoiżbyłykrytykowanewjegocza-
sachzpowoduignorancji,ślepejtradycji,egoizmuitd.11.Herder,podróżującw1769roku
porodzinnychMazurach,zastanawiałsięnadmożliwościąpolepszeniastanutamtejszego
szkolnictwazgodniezzałożeniamidydaktycznymiKomeńskiego,przedewszystkim
zawartymiwOrbispictus12.NapoczątkuXIXwiekuJohannWolfgangGoethe(1749-
-1832)wspominałOrbispictusjakoswąulubionąksiążkęzdzieciństwa.Poeta,
pochodzącyzzamożnejrodzinyweFrankfurcienadMenem,pisał,żenawetwtedy,
czyliniemalstolatpośmierciKomeńskiego,niebyłonarynkuksięgarskimpodob-
nejksiążkijakOrbispictus.Goetheporównywałjązopublikowanymw1774roku
Dziełemelementarnym(Elementarwerk)JohannaBernhardaBasedowa(1724-1790),
9BibliotekaKórnicka,sygn.11963.
10Przekł.T.Bieńkowskiw:idem,JanAmosKomeńskionauczaniuiwychowaniu,Pułtusk2000,
s.93.
11J.G.Herder,BriefezurBeförderungderHumanität,Bd.1,hrsg.H.Stolpe,H.-J.Kruse,D.Simon,
Berlin-Weimar1971,s.347.
12Idem,Dziennikmojejpodróżyzroku1769,przekł.M.Kurkowska,Olsztyn2002.
8
