Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
1.Wstęp
jakiwielufunkcji(Malinowski1980,Osiński2003)idlategoteżmówisięoasy-
metriiwróżnychjejaspektach.Wolański(1957)wyróżniłtrzyrodzajeasymetrii:
morfologiczną,funkcjonalnąidynamiczną,natomiastMalinowskiiStrzałko(1985)
orazBogdanowicz(1992)wyodrębniajądodatkowojeszczeasymetrięsensoryczną
ipsychiczną.
Asymetriasensorycznawiążesięzróżnicamiwrażliwościnarządów,zmysłówpo
prawejilewejstronieciała(Jenseniwsp.1992).Przedmiotembadańbywajątusiła
ijakośćwrażeńwzrokowychodbieranychzapomocąkażdegooka,asymetriasłuchu,
asymetriapowonieniairozmieszczeniareceptorówsmakupoprawejilewejstronie
języka(Osiński2003)orazbólupoprawejilewejstronieciała(Jenseniwsp.1992).Do
asymetriisensorycznejSolin(1984)zaliczatakżeczucieproprioceptywne(głębokie).
Zkoleiasymetriapsychicznaprzejawiasięwnierównomiernymumiejscowieniu
wobupółkulachmózguośrodkóworganizacjiprocesówpsychicznych(Malinowski
iStrzałko1985).Półkulęlewąnazywasięczęstoanalizującąiprzypisujesięjej
rolęwtworzeniupojęćiichklasyfikowaniu.Tamlokujesięodpowiedzialnośćza
zdolnościintelektualne,atakżematematyczne,racjonalneianalitycznemyślenie.
Natomiastpółkulaprawapełnifunkcjęrozpoznającąitymsamymodpowiadaza
identyfikacjękształtuprzedmiotów,rozpoznawaniemelodii.Przypisujesięjejteż
rolęwniewerbalnym,emocjonalnymiintuicyjnymmyśleniuorazdoszukanosię
jejwpływunazdolnościartystyczne(CelichowskiiKrutki2001,Wysocki2001).
Asymetriamorfologicznaprzejawiasięróżnicamiwobwodach,długościach,
szerokościach,kształtachiproporcjachnarządówparzystych(Stokłosa1995)iro-
zumianajestjakozakłóceniesymetriizewnętrznychkształtówciałapoobustronach
płaszczyznypośrodkowej(Koszczyc1991).Upłodówinoworodkówjestniewielka,
późniejstopniowonarasta,comateżzwiązekznasilającąsięasymetriąfunkcjonalną.
Antropolodzywskazujątunaróżnicewwysokościpołożeniabarków,wysokości
grzebieniatalerzakościbiodrowej,wwymiarachszerokościowychtwarzy,zatok
szczękowychiczołowych,przegrodynosowejitd.Wyraźnabywateżasymetria
wwymiarachkończynydolnejigórnej,aleróżnicedotyczątakżeunaczynienia
iunerwieniaobukończyn(Osiński2003).ZdaniemMalinowskiego(1980)przecięt-
nieasymetriamorfologicznaprzejawiasięwdominacjilewejpołowygłowy,prawej
kończynygórnejilewejdolnej.Jesttotakzwanaasymetriaskrzyżowana,oprócz
którejbywajątakżeprzypadkibrakuwystępowaniategotypuskrzyżnościwodnie-
sieniudokończyngórnychidolnych,iwówczasmamydoczynieniazjednostronną
dominacjąprawychlubrzadziejlewychwymiarówciała.
Asymetriafunkcjonalnazwiązanajestzdominacjąjednejzpółkulmózgowych
iwefekcieczynnościowąprzewagąjednejzkończyngórnychlubdolnych(Osiń-
ski2003).WedługWolańskiego(1957)asymetriafunkcjonalnapoleganaróżnicy
wczęstościużywania,wdokładności,precyzjiruchów,np.kończynyprawejilewej,
azdaniemKoszczyca(1991)touprzywilejowanieruchowejednejzkończynna
niekorzyśćdrugiejprzywykonywaniucodziennychczynności.Podkreślasię(Mali-
nowski1980)większeciśnienietętniczekrwiwkończynielewej,większązdolność
