Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Strukturasystemufinansowego
41
mamiprawnymiorazkształtemrynkowegosystemufinansowego,dostarczatzw.
bankowośćislamska(muzułmańska).OdpołowylatsiedemdziesiątychXXw.wkra-
jachislamskichobserwujemyszybkirozwójinstytucjibankowych,działającychna
zasadachodmiennychniżbankowośćukształtowanawświeciezachodnim30.
Islamjestreligiązabraniającąlichwy.Zasadatazapisanajesttakżewprawie
kanonicznymislamu(szariat),będącympodstawąbankowościislamskiej.System
prawnyzabraniawięcpoborulichwy,cowpraktycejestinterpretowanejakozakaz
pobieraniaodsetek(procentu).Wefekcie,wdziałalnościbankówislamskichzmocy
prawaniewykorzystujesiępodstawowejkategoriicenowejrynkówfinansowych,tj.
stopyprocentowej.Tymsamymbankiislamskieoferująinnyrodzajusługniżtradycyj-
nebankikomercyjne;usługiteczęstomającharakterudziałówupoważniającychdo
partycypowaniawzyskach(istratach)banku31.
Wpływsystemówprawnychnakształtrynkowychsystemówfinansowychjest
takżewidocznywobszarzekulturowymświatazachodniego.Precedensowe(zwycza-
jowe)systemyprawaanglosaskiegokorzystniejwpływająnarozwójpłynnychrynków
kapitałowych(giełdy)niżsystemyprawnewywodzącesięztradycjiprawacywilnego32.
Obserwacjewskazująrównież,żeprawoprecedensowewwiększymstopniusprzyja
innowacjomfinansowym–powstawaniunowychinstrumentówitechnikfinansowych
(Bradt1991,s.3).Wkonsekwencjisystemyfinansowe,wktórychformalnereguły
grywywodząsięztradycjianglosaskiej,cechująsięwiększądynamikązmian,aleteż
–jaksięzdaje–większąskłonnościądoniestabilności.
Powyższeuwagidotyczącesystemówprawnychprowadządozasygnalizowania
istnieniaróżnychodmianrynkowegosystemufinansowego.Ojednymztakichsys-
temówwspominaliśmymówiącobankowościislamskiej.Terazchcemyzwrócićuwagę
naróżnicewystępującewobrębieświatazachodniego.Otóżnapewnymetapieroz-
wojumechanizmówrynkowych(XIXw.ipierwszapołowaXXw.)ukształtowałysię
dwawyraźnieodmiennerodzajerynkowychsystemówfinansowych,pozwalające
nawetniekiedymówićoróżnychmodelachgospodarkikapitalistycznej.Odmienności
międzytymisystemaminietylkowiążąsięzewspomnianymiróżnicamiwsystemach
prawnych,lecztakżedotyczązasadnieformalnych.
Różnicemiędzyrynkowymisystemamifinansowymiwystępującymiwświecie
zachodnimodnosząsięprzedewszystkimdodwóchkwestii.
Popierwsze,dorolibankówkomercyjnychigiełdpapierówwartościowych
wfinansowaniuprzedsiębiorstworaz-wrosnącymstopniu-gospodarstwdomo-
wych,awięcdokapitałowo-redystrybucyjnejfunkcjisystemufinansowego.Podrugie,
30JakpodajeElQorci(2005)wpołowiepierwszejdekadyobecnegowiekunaświeciefunkcjonowało
ponad300bankówislamskich,działającychwponad75krajach.JednaktylkowIranieiSudaniewszystkie
bankiprzeszłynatezasady.Trzebateżpamiętać,żetradycyjnebankikomercyjnerównieżtworząwswoich
strukturachoddziałydziałającenazasadachbankowościislamskiej.
31Szerzejnatentematzob.Al-Kaber(2000),Buszko(2005)orazKarwowski(2005).
32Gdymowaokrajachanglosaskich,chodzioWielkąBrytanięijejbyłekolonie(wtymStany
Zjednoczone).KrajezsystemamiprawacywilnegotoprzedewszystkimkrajeEuropykontynentalnej
(wtympaństwaskandynawskie)iichbyłekolonie,atakżekrajekulturowoznimipowiązanewokresie
powstawaniaichsystemówprawnych;por.LaPortaiin.(1997).
