Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gdzie,wkażdejzkonkretnychrealizacjiprzedstawienia,usytuujesię
jegopunctumsaliens.
TakjednakpowszechnienieodczytywanospekulacjiSouriau.Zary-
sowanaprzezfilozofadychotomiakuliisześcianusprowokowałazde-
cydowaneprzecięcieteatrunadwoje.IdeeSouriauwpolskiejrefleksji
teatrologicznejzaistniałyprzedewszystkimdziękipracomprof.Ireny
Sławińskiej.Koncepcjęprzestrzennychmodeliteatruwdziesięćlatpo
paryskimwykładzieSouriau,nałamachDPamiętnikaTeatralnego”,in-
terpretowałanastępująco:DTeatrkubicznytoteatr»apolliński«,odtwa-
rzającyświatuporządkowany,stabilny,dostępnypoznaniu;teatrem
sferycznymrządzidynamikaduchadionizyjskiego,duchtajemnicy,
metafora,poezja”22.Wantagonistycznymrozdzieleniusześcianuikuli
badaczkazobaczyładwieNietzscheańskiezasadytkwiąceuźródeł
sztuki.Pierwsza–którejpatronujeApollo,zdaniemNietzschego,uru-
chamiawsztuceprocesindywidualizacji,awprzedstawianiuwszel-
kiejfizycznościtegoświatapopychawkierunkupozoru–odpowiada
przedewszystkimzasztukiplastyczne;druga,mistyczna–spodznaku
Dionizosa,uruchamiającawsztukachplanmetafizyczny–tkwiprzede
wszystkimupodstawmuzyki.Doskonałościgreckiejtragedii,tej,która
wyszłaspodrękiAischylosaiSofoklesa,Nietzscheupatrywałwsplece-
niuobużywiołów.Proponował,bytragedięrozumiećjakoprezentację
apollińskiegoświataobrazowegoprzezdionizyjskichór.Pisał:DTakoto
tętrudnąrelacjęapollińskiejidionizyjskiejstronytragediitrzebawisto-
ciewyrazićsymbolembraterskiegozwiązkuobubóstw:Dionizosprze-
mawiajęzykiemApollina,tenzaśwkońcujęzykiemDionizosa,dzięki
czemunajwyższyceltragediiisztukiwogólezostajeosiągnięty”23.Ion,
wiekprzedSouriau,triumfsztukiteatralnejwiązałzesprzężeniempo-
tencjiobużywiołów.Zdecydowaneichrozdzielanie,wynikającezchęci
widzeniaiopisuświatawformiedychotomicznychopozycji,sprowoko-
wałojednocześniekoniecznośćwartościowaniamodeliteatru,którego
Souriaupróbowałwswoimwykładzieuniknąć.
Zasadakubicznazwiązana/kojarzonazpercepcjątypukartezjań-
skiego,zodbioremteatruzdystansowanymibiernym,boodsuwającym
widza–ukrytą,bezcielesnąistotę–nabezpiecznąodległośćwzroku,
zostałazanegowananajpierwprzezteatreksperymentalnywlatach
sześćdziesiątychubiegłegowieku,późniejbywałarównieżkwestiono-
wanaprzeztzw.teatralnymainstream,anarastającaniechęćwobec
tegoukładuprzestrzenikierowałauwagęzarównotwórców,jakipu-
blicznościwstronękulii–naznaczonejbrakiemsceny,widowni,de-
22I.Sławińska:Odczytywaniedramatu.Warszawa1988,s.26.
23F.Nietzsche:NarodzinytragediialboGrecyipesymizm.Przeł.B.Baran.War-
szawa2009,s.204.
15
