Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
koracjiigranic–pustejprzestrzeni.UtopięDpustejprzestrzeni”,którą
europejskiteatrzaraziłsięwdrugiejpołowieXXwieku,zawdzięczamy
PeterowiBrookowiijegokultowejpublikacjizroku1968Pustaprze-
strzeń24.WswojejanaliziepowstaniaiupadkuideiDpustejprzestrzeni”
DavidWilespodsumowującteatralne–zniąiwniej–doświadczenia,
konkluduje:D[ł]przestrzeńnigdyniejestpustainigdyniestaniesię
»neutralnymnaczyniemreprezentacji«”25.Ciekawezresztą,żekresmitu
pustejprzestrzeniWileswiążerównieżzosobąBrookaorazprzyjęciem
przezniegoprzestrzeniparyskiegoBoufesduNordzjejDporanieniem,
zmarszczkami,bliznami”26jakoDprzestrzeniznalezionej”iświadomego
jużsyceniaprzedstawieńznakamijejdrogiżyciowej.
Wnastępnympółwieczuniepowstałarównie,jakkonceptSouriau,
syntetycznaiuniwersalizującapropozycjaujęciaistotysztukiteatru
wpostaciprzestrzennychmodeli.Tłumaczyćmożeówbrakprzede
wszystkimzaniktendencjiuniwersalizującychwrefleksjinaukowej.
Kryzyspodstawkrólowejnaukwpłynąłzdecydowanienegatywniena
możliwośćformułowaniaobiektywnych,niepodważalnychpraw,są-
dów,teoriitakżeiwinnychdziedzinachwiedzy.DStałosięjasne–pi-
sałMorrisKline–żeideapowszechnieakceptowanegoiniezawodne-
gozbioruprawd[ł]jestwielkąiluzją”27.ZkoleiRaymondL.Wilder
wswojejanaliziekryzysunaukowejobiektywnościodwracałwektor
przyczynowo-skutkowyiwinązaskomplikowanąsytuacjępierwszejna-
ukiścisłejobarczałjejnieuniknionyzwiązekzkontekstemkulturowym,
wktórympowstajeirozwijasię.DTodlatego,żematematykamabazę
kulturową,niemawniejniczegoabsolutnego;wszystkojestwzględ-
ne”28.Nawetjeślitoniematematykazapoczątkowałaproceszwątpienia
wuniwersalia,toniewątpliwiepowstałauproguXXwiekuEinsteinow-
skafizycznateoriawzględnościskutecznienadwerężyławiaręwmoż-
liwośćobiektywnegooglądurzeczywistości.Oboczność,rozproszenie,
fragmentacja,różniastałysiękluczamidorzeczywistościXX-wiecznego
świata,zwłaszczaporewolucyjnejdestrukcjiiwojennychkatastrofach.
Atzw.teoriawszystkiego,czyteżDteoriaostateczna”,jakproponuje
jąnazwaćMichałHeller,którapozwolipołączyćwharmonijnącałość
podstawymechanikikwantowejzogólnąteoriąwzględności,choćpo-
24P.Brook:Pustaprzestrzeń.Przeł.W.Kalinowski.Warszawa1981.Choćoczywi-
ścieideapustejprzestrzenipojawiłasięjużwcześniej,chociażbywmyśleniuipismach
OskaraSchlemmera.Por.:O.Schlemmer:EksperymentalnascenaBauhausu.Przeł.
M.Leyko.Gdańsk2010.
25D.Wiles:Krótkahistoriał,s.11.
26Ibidem,s.354.
27M.Kline:Matematykał,s.271–272.
28R.L.Wilder:Kulturowabazamatematyki.Przeł.R.Murawski.W:Współczesna
filozofiał,s.289.
16
