Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Kostkiewicz,A.Domagała-Kręcioch,M.J.Szymański(red.nauk.),Szkoławyższawtokuzmian,Kraków2011
ISBN:978-83-7587-895-0,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2011
––MichelHenriKowalewicz,DawidWieczorek.Sapereaude!albo„Pójdź,dziecię!jacięuczyćkażę!”…––
23
zdrugiejpróbąwypełnieniaewidentnychlukwwykształceniuipozyty-
wistycznejpracyupodstaw.Oświecenieversusoświata,czyli:oświeceniowy
modelkształceniaXVIIIwiekuiposzukiwańsuwerennychrozwiązańpod-
niesieniastatusuintelektualnegospołeczeństwaprzeciwstawionyjesttymsa-
mymmodelowipracy„oświatowej”
,typowejdlakońcaXIXwiekuiprogramu
podniesieniaszczególniepoziomurozwojuintelektualnegowarstwnajuboż-
szychorazwalkiopodtrzymaniewłaśniewtychkręgachspołeczeństwa
świadomościnarodowejijęzykowej.
GdybytylkotoOświecenieniebyłobyspuściznąXVIIIwieku,okresuutra-
tyniepodległościiniewystarczającoprzejrzystejpolitykiostatniegoznaszych
królów7,zpewnościąpoświęcalibyśmywięcejuwagiideomzrodzonymwłaśnie
wtymokresie,którestanowiąbazęwyjściowąbagażuideowegotego,codziś
takczęstoprzywołujemy,tzn.wspólnotowościeuropejskiejiwszczególności
UniiEuropejskiej.TomieszaneodniesieniedospuściznyXVIIIwieku,wieku
naznaczonegotrzemarewolucjami:brytyjską8,amerykańską9ifrancuską10,jest
równocześnieźródłemewidentnychuprzedzeńzpolskiejperspektywy,aleibra-
kuzrozumieniadlawizjiświatatworzonegoodtamtegookresusystematycznie:
zarównonaWyspachBrytyjskich,jakiwStanachZjednoczonychAmerykiczy
weFrancji.
AletenXVIIIwiekwwydaniuponadnarodowym,tzn.„francuskim”
,stał
sięogniwemspajającymkrajeczłonkowskieUniiEuropejskiejiod2004roku
równieżPolskę.PodczasgdyWielkaBrytaniaiFrancjamogąodnieśćsięjużdo
dwusetnejtradycjiswegoprawodawstwaiodnotowywaćjedyniesukcesywne
7Działalnośćnietylkonapolukształceniaostatniegozkrólówpolskich,StanisławaAugusta
Poniatowskiego,wdalszymciąguprzyciągauwagębadaczywPolsceizagranicą.Słynnamo-
nografiaRichardaButterwicka(Poland’sLastKingandEnglishCulture.StanisławAugustPo-
niatowski.1732–1798,Clarendon,Oxford1998)zostaławczęściprzeformułowanaiuzupeł-
nionazasprawąautorawtłumaczeniupolskim(tegoż,StanisławAugustakulturaangielska,
IBL,Warszawa2000).PracatawdużymstopniuwzbogacaanglojęzycznąmonografięAdama
Zamoyskiego:TeLastKingofPoland,J.Cape,London1992.Zainteresowanieniedokońca
zgłębionąroląStanisławaAugustarośnierównieżwPolsceodpołowylatdziewięćdziesiątych
ubiegłegostulecia(np.K.Zienkowska,StanisławAugustPoniatowski,Ossolineum,Wrocław
1998),napisanąwodmiennymtonieniżwyżejwymienione,aleiweFrancji(np.Domini-
queTriaire,StanislasAugustedePologne:mémoiredel’histoire,histoiredesMémoires[w:]
G.Dulac,D.Taurisson,M.Piha,M.Reverseau,LaCulturefrançaiseetlesarchivesrusses.
Uneimagedel’EuropeauXVIIIesiècle,Centred’ÉtudeduXVIIIesiècle,Ferney-Voltaire2004,
s.173–181).
8Tzw.wielkarewolucjaw1688roku.
9Tzw.amerykańskawojnarewolucyjna,zakończonazaprzysiężeniempierwszegoprezydenta
StanówZjednoczonychAmerykiw1789roku.
10Tzw.rewolucjafrancuskaw1789roku.