Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SzkolnictwowŁodzinaprzełomiewiekówiwokresiemiędzywojennym
inauką,problemamimiasta,warunkamiżyciajegomieszkańców,kwe-
stiamispołecznymi,adziękiwysokiemustatusowimaterialnemumogli
podejmowaćwieleprzedsięwzięćfilantropinych.Przejęliwówczasna
siebieznacznączęśćwysiłkówzmierzającychdorozbudowyszkolnictwa
wŁodzi:przedewszystkimszczeblaśredniegooraznapolupreferowane-
goprzeznichkształceniazawodowego,natomiastwmniejszymstopniu
elementarnego,októrenaprzełomiewiekówzaczęłazabiegaćklasaro-
botnicza.Taostatniawrazzrosnącąświadomościąspołeczną,polityczną
inarodowądoskonalerozumiałapotrzebękształceniamłodegopokole-
nia,awswoichdążeniachkulturalno-oświatowychbyławspieranaprzez
inteligencję.
W1897r.,czylinarokprzedpowstaniemSzkołyZgromadzeniaKup-
ców,wśródogółumieszkańcówŁodzi(314tys.)wwieku10latiwięcej
50,5%potrafiłopisaćiczytać.Kiedyjednakweźmiemypoduwagęna-
rodowość,wyznanieipłeć,otrzymamyniecoinnyobraztegoproblemu.
Wśródludnościniemieckiejwskaźnikalfabetyzmu(czyliumiejętności
czytaniaipisania)wynosił59%,natomiastwśródludnościpolskiejiży-
dowskiejtylkoniecopowyżej47%.Gorszapodtymwzględembyłapo-
zycjakobiet:czytaćipisaćpotrafiło54%Niemek,aletylko35–36%Polek
iŻydówek5.Przyczymanalfabetyzmnajbardziejrozpowszechnionybył
wśródrobotników,rekrutującychsięspośródludnościwiejskiej,wprze-
ważającejmierzeniepiśmiennej.
Wtymczasie,pomiająctajnenauczanieorazchedery(żydowskie
szkołyreligine),napolukształceniaelementarnegowŁodzidziała-
ło31szkółmiejskichoraz25prywatnych.Dogrupypierwszejnależały:
24zakładyelementarne(wtym4dlauczniówwyznaniamojżeszowego:
2męskiei2żeńskie)6,6rzemieślniczo-niedzielnychzakładanychprzy
szkołachpoczątkowych7iczteroklasowaprzygotowawczaSzkołaAlek-
sandrowska(ul.Dzielna43,ob.Narutowicza).Dogrupyszkółprywat-
nych,poza20placówkami,wwiększościżeńskimi,wymienionymiwŁo-
dzianinie:kalendarzuadresowo-informacyjnym…8,zaliczyłamjeszcze5szkół
fabrycznych9.Napoluoświatyszczeblaśredniegodziałałytrzyzakłady:
MęskieRosyjskieGimnazjumRządowe(ul.Mikołajewska44,ob.Sienkie-
wicza),ŻeńskieRosyjskieGimnazjumRządowe(ul.Cegielniana62,ob.
5J.K.Janczak,StrukturanarodowościowaŁodziwlatach1820-1939,[w:]DziejeŻydów
wŁodzi1820-1944.Wybraneproblemy,red.W.Puś,S.Liszewski,Łódź1991,s.49.
6Łodzianin:kalendarzinformacyjno-adresowynarok1897,Łódź:nakładC.Richtera1897,
s.29–30.
7E.Podgórska,Szkołyrzemieślniczo-niedzielnewŁodzi(1838-1914),flRozprawyzDzie-
jówOświaty”1962,t.V
,s.75–110.
8Łodzianin:kalendarzinformacyjno-adresowynarok1897,s.31.
9Wdali,flPrawda”1896,nr33,s.394.
11
