Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SzkolnictwowŁodzinaprzełomiewiekówiwokresiemiędzywojennym
Wsystemiekształceniadzieciimłodzieżyżydowskiejpodstawową
rolęodgrywałychedery–elementarneszkołyżydowskieocharakterze
religinym20.Uczyliwnichmełamedowie(nauczycielemałychdzieci)
wyłączniechłopcówwwiekuod4lub5rokużycia.Naukawchederach
trwała9latiobejmowałaczytaniepohebrajskuTory
,zapoznaniesięzczę-
ściąTalmudu,jakrównieżtłumaczeniezhebrajskiegonajidysz,czasa-
miuczonoarytmetykiorazczytaniaipisaniaponiemiecku,popolsku
ipóźniejporosyjsku.Od1861r.postępowiprzedstawicieleludnościży-
dowskiej,którzyzałożyliTowarzystwoIzraelitówNiemieckiegoRytuału,
podjęlistaraniaożydowskąszkołęelementarną.Realizacjatychplanów
byłamożliwadopieroporównouprawnieniuŻydóww1862r.Pierwsza
placówkaelementarna(męska)zaczęładziałaćw1866r.iprzezwielelat
byłajedynąmiejskąszkołążydowską.Jejżeńskiodpowiednikpowstałdo-
pierow1882r.zinicjatywyH.Konsztadta.Napoczątkulat90.XIXw.wła-
dzeoświatowezwolniłystarozakonnychzobowiązkuopłacaniaskładki
szkolnejnawszystkieszkoły,czylitakżenachrześciańskie.OdtądŻydzi
płaciliwyłącznienautrzymaniewłasnychmiejskichszkółelementarnych.
Dzieciżydowskieuczęszczałyrównieżdoszkółprywatnychitajnych
(teostatnieotwieranozewzględunazakazwładzcarskichużywaniaji-
dyszjakojęzykawykładowegowmiejskichszkołachelementarnych).Pod
konieczaborurosyjskiegozaczęłypowstawaćpierwszeżydowskieszkoły
zawodoweiśrednie.Opiekęnadnimisprawowały:TowarzystwoŻydow-
skichSzkółŚrednichorazTowarzystwoSzerzeniaOświatyiWiedzyTech-
nicznejWśródŻydów(pierwotnieorganizacjaflTalmud-Tora”).
15
4.Szkolnictwośrednieogólnokształcące
KształcenieogólnenapoziomieśrednimwŁodziwXIXstuleciubyło
opóźnione.PomiającSzkołęRealnąNiemiecko-Rosyjską(1847–1862),
dopierow1886r.powstałydwarosyjskojęzycznegimnazjarządowe:
męskieiżeńskie,umieszczonepoczątkowowtymsamym,wynajmowa-
nymprzezmiasto,budynkuprzyul.Cegielnianej64(ob.Jaracza28)210
20J.Walicki,SzkolnictwoinauczycieleżydowscywŁodziwXIXiXXwieku,[w:]Rola
nauczycieliłódzkich…,s.21–230;W.Puś,ŻydziwŁodzi…,s.143–161.
21Wlatach1881–1885powstałnowygmachszkołydlachłopcówprzyul.Mikołajew-
skiej(ob.Sienkiewicza)wedługprojektuH.Majewskiego(oddanydoużytkuw1891r.),
któregokosztbudowypokryłarodzinaScheiblerów.Gimnazjumżeńskiedonowegobu-
dynkuprzyul.Średniej(ob.Pomorska),zaprojektowanegoprzezFranciszkaChełmińskie-
goisfinansowanegoprzezmiasto,przeniosłosięw1903r.
