Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
OdMelancholiidoŻniwiarek
apostawązerwaniaznią.Innymisłowystanąłonwobecalternatywy:
nacjonalizmczykosmopolityzm”31.Szukającjednaknarodowychele-
mentówwkulturzewczesnychlat20.XXw.wPolsce,skoncentrujmy
sięnaanalizietejpostawy,dokonująckoniecznejgeneralizacji,posta-
wydośćszczególnej,gdyżeksponującejnacjonalizmmniejszościet-
nicznej.PewnymwzoremsztukiżydowskiejbyłatutwórczośćMar-
caChagalla,aleteżtegorodzajuinspiracjeodnajdywanowtwórczości
MaurycegoGottliebaorazSamuelaHirszenberga.Przynajmniejdotej
tradycjinawiązywałwswychtekstachjedenzczłonkówgrupy,Marek
Szwarc.Rzeczjednakwtym,że–jakpisałartysta–narodowegosty-
lużydowskiegodotejporyniestworzono,ajegoposzukiwaniamuszą
uwzględniaćrównocześniedwaczynniki:tradycyjneelementyżydow-
skiegoornamentuiżydowskątematykęjakoprzejawtradycjinarodo-
wej,zjednejstrony,atakże–awzasadzieprzedewszystkim–no-
woczesnezdobyczekulturyartystycznej,zdrugiej.Wramytegoro-
dzajupunktówodniesieniawłączanomniejczybardziejstereotypowe
formyipojęcia,takiejak:irracjonalizm,bajkowo-groteskowyświat
motywówchasydzkich,spirytualizmżydowskiejkulturyitp.Mniejsze
znaczeniematudyskusja,czytegorodzajupunktyodniesieniamiały
wistocierzeczycośwspólnegoztradycjąjudaistyczną,bardziejzaśto,
żetekonstrukcjedyskursywnestanowiłyjejintencjonalnąwykładnię
icharakterystykętwórczościwizualnejgrupy.Abyjednaktemuświa-
tuprzedstawionemunadaćznamionanowoczesności,odwołanosięnie
tylkodonowoczesnejformy,aleteżdo–jaksądzono–nowoczes-
nejikonografii,którąkojarzonozmotywamichrześcijańskimi.Stano-
witobezwątpieniabardzociekawywyrazjudaistycznejidentyfikacji
artystycznej.Motywychrześcijańskie,pozostającewoczywistymna-
pięciuwstosunkudoreligijnejtradycjiżydowskiej,zaczęłytufunk-
cjonowaćjakoekspozycjauniwersalnychwartościzwiązanychzideo-
logią„nowegoczłowieka”,duchowymodrodzeniemludzkości,anty-
cypacjąnadchodzącychczasów.Dotyczytowidocznejwtwórczości
niektórychczłonkówJungIdyszikonografiiChrystusa,któregouzna-
no–jakpiszeMalinowski–zaprefiguracjęowego„nowegoczłowie-
ka”.Chrześcijaństwozapewnebyłointelektualnieatrakcyjnedla„po-
stępowych”artystówżydowskich,zwłaszczażenapłaszczyźniewi-
zualnejmożnajebyłopołączyćzwpływamiekspresjonistycznymi,
czyszerzej:modernistycznymi,colegitymowałoartystyczny„progre-
31Ibidem,s.216.
