Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
OdMelancholiidoŻniwiarek
wicowej–kosmopolityzacji.Cowięcej,tenrodzajhierarchiikultury,
systempreferencjipostawartystycznychprzemawiającynarzeczwar-
tościnarodowychijednocześnienaniekorzyśćpostawrewolucyjnych,
zinnychpowodówprzetrwałpoIIwojnieświatowej,cododatkowo
sprzyjałougruntowywaniuwpolskiejhistoriografiiartystycznejpo-
zycjiFormistówijednoczesnejmarginalizacjiBuntu.Zdrugiejjednak
strony„narodowa”postawaFormistówokazałasięwtymprzypadku
nietrwałąpłaszczyznąideowągrupyisłabymspoiwemichfunkcjono-
wania.Popierwszedlatego,żebyłaonajednakdośćluźnymspoiwem;
podrugie,dlawieluartystówzdawałasiębyćpowierzchowna,wręcz
obca.JeżeliTytusCzyżewskiiAndrzejPronaszkostanowili,powiedz-
my,narodoweskrzydłoFormistów,topoprzeciwnejstronieznajdował
sięLeonChwistekiStanisławIgnacyWitkiewicz,wktórychsztuce
ipisarstwietrudnoodnaleźćelementynacjonalizacjinowoczesności.
Możewręczodwrotnie;mimoniemalcałkowitegobrakukontaktów
międzynarodowychnagrunciesztukiichsferazainteresowańarty-
stycznychifilozoficznych(całkiemoczywiścieróżnych)lokalizowała
sięwbardzoogólnej,uniwersalnej(co,rzeczjasna,nieznaczy:kosmo-
politycznej)perspektywie.
W1922rokuśrodowiskoFormistówprzestajefunkcjonowaćjako
wspólnagrupaartystyczna.Rozwiązujesięrównieżpoznańskagru-
paBuntorazJungIdysz.Wtymczasiezaczynasię,coprawda,pro-
cesstabilizacjipozycjiPolskinaareniemiędzynarodowej,jednak-
żesytuacjawewnętrznajestnietylkodalekaodstabilizacji,ale
wręcznapięciapolityczneiekonomiczneprzybierająnasile.Doty-
czytomiędzyinnymifunkcjonowaniadyskursunacjonalistyczne-
go,któryjestdośćintensywniewykorzystywanywkonfliktachpo-
litycznychiekonomicznych.Jesttojednocześnie,zuwaginaintere-
sującenastuzagadnienierelacjimiędzynowympaństwemanową
sztuką,momentwpolskiejhistoriikulturyartystycznejszczegól-
ny.Zjednejstronybowiemzaczynasięujawniaćbardziejradykalne
skrzydłopolskiegomodernizmuartystycznego,mianowicieawangar-
dakonstruktywistyczna,zdrugiejzaśstronyrozpoczętyprzezFor-
mistówprocesnacjonalizacjinowoczesnościznajdujeznaczniebar-
dziejspokojniejsząartystycznie(tzn.mniejradykalnąformalnie,
zatopowszechnienarynkuakceptowaną)formęwyrazuwtwór-
czościartystówskupionychwgrupieRytm.Formizmzaśzdajesię
byćwspólnymźródłemtychtakróżnychpodwzględemartystycz-
nym,społecznymipolitycznymtendencji.WładysławStrzemiński,
czołowapostaćpolskiegokonstruktywizmu,dośćwyraźnieiden-
